26 maja 2025 - Dzień Matki
Szybka dostawa z 
Szukaj
Czy lewoskrętna i prawoskrętna witamina C to mit?
Witamina C, znana również jako kwas L-askorbinowy, to organiczny związek chemiczny, którego organizm człowieka nie potrafi samodzielnie syntetyzować. Mimo to jest ona absolutnie niezbędna do utrzymania wielu kluczowych funkcji biologicznych – bierze udział m.in. w procesach antyoksydacyjnych, wspiera układ odpornościowy, uczestniczy w syntezie kolagenu oraz poprawia wchłanianie żelaza.
W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się błędne informacje dotyczące tzw. lewoskrętnej witaminy C, a czasem także rzekomej prawoskrętnej odmiany tego związku. Takie określenia są często wykorzystywane marketingowo, lecz nie mają podstaw naukowych. W rzeczywistości każda aktywna biologicznie witamina C ma konfigurację L, co oznacza, że mówienie o jej "lewoskrętności" to niefachowe uproszczenie, które może wprowadzać konsumentów w błąd.
Co oznacza, że witamina jest lewoskrętna lub prawoskrętna?
Litera „L” w nazwie kwasu L-askorbinowego odnosi się do jego konfiguracji przestrzennej, czyli układu atomów w cząsteczce względem tzw. węgla asymetrycznego. W chemii organicznej oznaczenia „L” i „D” określają położenie grupy hydroksylowej (-OH) w tzw. projekcji Fischera – jeżeli znajduje się ona po lewej stronie, związek otrzymuje symbol „L”, natomiast po prawej – „D”.
Początkowo przypuszczano, że konfiguracja „L” zawsze oznacza prawoskrętność, a „D” – lewoskrętność w odniesieniu do skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego. Jednak późniejsze badania wykazały, że konfiguracja absolutna nie ma bezpośredniego związku z kierunkiem skręcalności optycznej – oznacza to, że związek o konfiguracji „L” może być zarówno lewoskrętny, jak i prawoskrętny.
W przypadku witaminy C, czyli kwasu L-askorbinowego, mamy do czynienia z izomerem o konfiguracji „L”, wynikającej z ułożenia grupy hydroksylowej, jednak jego rzeczywista skręcalność optyczna jest dodatnia i mieści się w zakresie +20,5° do +21,5°, co oznacza, że jest on prawoskrętny.
Błędna interpretacja oznaczenia „L” doprowadziła do rozpowszechnienia mitu o tzw. lewoskrętnej witaminie C, który nie znajduje potwierdzenia w wiedzy chemicznej i może prowadzić do dezorientacji konsumentów.
Skąd mit, że witamina C lewoskrętna jest najlepsza?
Pojęcie lewoskrętnej witaminy C to w rzeczywistości efekt niewłaściwej interpretacji oznaczenia „L” w nazwie chemicznej kwasu L-askorbinowego. Zgodnie z aktualną wiedzą chemiczną, lewoskrętna witamina C nie istnieje, a samo oznaczenie „L” nie odnosi się do kierunku skręcalności optycznej, lecz do konfiguracji cząsteczki.
W wyniku tego nieporozumienia, na rynku zaczęły pojawiać się liczne produkty oznaczone jako „lewoskrętna witamina C”, co wprowadziło konsumentów w błąd. Tego typu marketingowy chwyt miał na celu zasugerowanie, że jest to forma bardziej skuteczna czy lepiej przyswajalna niż standardowy kwas L-askorbinowy, co nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych.
Tego rodzaju oznaczenia stosowane przez niektórych producentów suplementów diety miały charakter wyłącznie komercyjny i przyczyniły się do utrwalenia fałszywego przekonania na temat rzekomej wyższości tej „odmiany” witaminy C nad jej rzeczywistą, sprawdzoną formą.
Solidna dawka witaminy C
Protego Witamina C 1000, 150 g
19.99 zł
Czy witaminę C można stosować ciągle bez przerwy?
Witamina C jest powszechnie uznawana za bezpieczną i dobrze tolerowaną substancję, a jej nadmiar usuwany jest z organizmu drogą moczową. Warto jednak mieć na uwadze, że zbyt wysokie dawki witaminy C nie zwiększają jej skuteczności, a mogą prowadzić do niepożądanych reakcji organizmu. Najlepszym i najbardziej naturalnym źródłem tego składnika są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak owoce i warzywa bogate w kwas askorbinowy.
W przypadku stosowania preparatów zawierających witaminę C – zarówno w formie suplementów diety, jak i leków – należy przestrzegać wskazówek zawartych w ulotce lub na opakowaniu, zgodnie z zaleceniami producenta.
Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), maksymalne dobowe spożycie witaminy C, które uznaje się za bezpieczne (tzw. UL – Tolerable Upper Intake Level), wynosi 2000 mg. Regularne przekraczanie tej wartości może prowadzić do działań ubocznych, takich jak biegunka, nudności, uczucie wzdęcia, a w dłuższej perspektywie zwiększać ryzyko rozwoju kamicy nerkowej typu szczawianowego.
Co robić, aby poprawić wchłanianie witaminy C?
Jak skutecznie zwiększyć wchłanianie witaminy C? Istnieje kilka prostych zasad, które pomagają poprawić przyswajanie tego kluczowego antyoksydantu i w pełni wykorzystać jego właściwości.
W pierwszej kolejności warto regularnie sięgać po produkty naturalnie bogate w witaminę C, takie jak:
-
natka pietruszki (do 269 mg/100 g),
-
papryka (125–200 mg/100 g),
-
brukselka i brokuły (65–150 mg/100 g),
-
czarne porzeczki (150–300 mg/100 g),
-
dzika róża (250–800 mg/100 g),
-
rokitnik (nawet do 900 mg/100 g),
-
truskawki (46–90 mg/100 g).
Aby zachować wysoką zawartość witaminy C w pożywieniu, najlepiej spożywać produkty na surowo lub po delikatnej obróbce termicznej, np. na parze. Alternatywą są też metody konserwacji, takie jak mrożenie lub kiszenie, które pomagają utrzymać jej stabilność.
Warto również unikać picia herbaty i kawy w trakcie posiłków, ponieważ zawarte w nich taniny mogą ograniczać wchłanianie niektórych składników odżywczych, w tym witaminy C. Istotne jest też unikanie czynników, które obniżają jej poziom w organizmie, takich jak palenie tytoniu i spożywanie alkoholu.
Zamiast przyjmować jednorazowo dużą porcję, lepiej stosować mniejsze dawki witaminy C częściej w ciągu dnia, co sprzyja jej lepszej biodostępności i bardziej efektywnemu wykorzystaniu przez organizm.
Która forma witaminy C jest najlepsza?
Najlepiej przyswajalną witaminą C jest ta dostarczana z codziennej diety, szczególnie z naturalnych źródeł roślinnych. Podobne właściwości wykazuje kwas L-askorbinowy pochodzenia roślinnego, który jako czysta forma witaminy C charakteryzuje się dobrą biodostępnością i jest powszechnie stosowany w preparatach leczniczych oraz suplementach diety. Należy jednak pamiętać, że ze względu na kwaśne pH, może powodować podrażnienia żołądka, szczególnie u osób wrażliwych.
Dla pacjentów z delikatnym przewodem pokarmowym odpowiedniejszym wyborem może być witamina C buforowana, np. w postaci askorbinianu sodu, potasu lub wapnia. Dzięki obecności składników mineralnych o działaniu zasadowym, ta forma neutralizuje kwasowość i jest łagodniejsza dla układu trawiennego.
Alternatywą o zwiększonej przyswajalności jest witamina C liposomalna. Umieszczenie cząsteczek witaminy C w strukturach liposomów umożliwia lepsze wchłanianie przez błony komórkowe, a także zmniejsza straty związane z trawieniem. Pomimo że kwas askorbinowy jest rozpuszczalny w wodzie, zastosowanie technologii liposomalnej umożliwia jego lepszą rozpuszczalność w tłuszczach, co znacząco wpływa na jego skuteczność biologiczną.
Innowacyjną opcją jest również Ester-C® – opatentowana forma, która łączy askorbinian wapnia z naturalnymi metabolitami witaminy C. Ta postać wykazuje wyższą biodostępność i jest lepiej tolerowana przez osoby z nadwrażliwością żołądka.
Na rynku dostępna jest także tzw. „naturalna witamina C”, czyli witamina pozyskiwana z surowców takich jak dzika róża, acerola czy rokitnik. Preparaty tego typu często zawierają dodatkowe substancje roślinne, np. bioflawonoidy, które wspierają działanie antyoksydacyjne witaminy C i zwiększają jej wchłanianie.
W warunkach klinicznych możliwe jest także podanie witaminy C dożylnie, co pozwala ominąć układ pokarmowy i szybko osiągnąć wysokie stężenie tej substancji we krwi. Iniekcje witaminy C wykonuje wyłącznie wykwalifikowany personel medyczny.
Jak dawkować witaminę C w zależności od wieku?
Zapotrzebowanie na witaminę C zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, ogólny stan zdrowia czy styl życia. Wzrost zapotrzebowania obserwuje się m.in. u kobiet w ciąży i matek karmiących, osób narażonych na stres oksydacyjny, stosujących stymulanty, alkohol, a także u palaczy czy pacjentów z chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym. Przykładowo, osoby palące powinny spożywać nawet o 40% więcej witaminy C, aby osiągnąć takie same stężenie we krwi, jak osoby niepalące.
Na wchłanianie witaminy C niekorzystnie wpływają zaburzenia układu pokarmowego, takie jak zespół jelita drażliwego (IBS), choroba wrzodowa, częste biegunki, wymioty, zakwaszenie środowiska jelitowego, a także palenie papierosów i spożywanie alkoholu. Ponadto witamina C jest związkiem wrażliwym na czynniki zewnętrzne – światło oraz wysoką temperaturę. Dlatego długotrwała obróbka cieplna, np. gotowanie, odgrzewanie czy szybkie rozmrażanie produktów zawierających ten związek, może znacznie obniżyć jego zawartość w żywności.
Stopień przyswajania kwasu L-askorbinowego zależy również od jego przyjętej dawki. Przy dziennym spożyciu w granicach 30–180 mg, wchłanianiu ulega około 70–90%. Natomiast przy ilościach przekraczających 1000 mg dziennie, absorpcja spada i może wynosić jedynie 50% – nadmiar jest wówczas wydalany z moczem.
Instytut Żywności i Żywienia opracował normy dziennego zapotrzebowania na witaminę C dla populacji w Polsce. Są one następujące:
-
niemowlęta do 11 miesiąca życia – 20 mg,
-
dzieci 1–3 lata – 40 mg,
-
dzieci 4–9 lat – 50 mg,
-
chłopcy 10–12 lat – 50 mg,
-
chłopcy 13–18 lat – 75 mg,
-
dziewczęta 10–12 lat – 50 mg,
-
dziewczęta 13–18 lat – 65 mg,
-
mężczyźni powyżej 19 lat – 90 mg,
-
kobiety powyżej 19 lat – 75 mg,
-
kobiety w ciąży do 19. roku życia – 80 mg,
-
kobiety w ciąży powyżej 19 lat – 85 mg,
-
kobiety karmiące do 19. roku życia – 115 mg,
-
kobiety karmiące powyżej 19 lat – 120 mg.
W przypadku osób z niedoborami, obniżoną odpornością, stanami zapalnymi lub aktywnych palaczy, lekarz może zalecić wyższe dawki witaminy C – nawet 1000 mg dziennie lub więcej, zazwyczaj w podzielonych porcjach dla lepszej przyswajalności.
Przeczytaj również:
Ibuprofen a paracetamol – czym się różnią? Porównanie składników 250 zł co miesiąc na zakup leków dla osób chorych Co powoduje skurcze nóg? Sprawdź przyczyny i sposoby na nagły ból Krew pępowinowa . Do czego jest stosowana we współczesnej medycynie? Ogromne problemy z dostępnością leków na grypę. Kiedy i jak stosować oseltamiwir?Sprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Ibuprofen a paracetamol – czym się różnią? Porównanie składników
Autor
Patrycja Rafalska
250 zł co miesiąc na zakup leków dla osób chorych
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Co powoduje skurcze nóg? Sprawdź przyczyny i sposoby na nagły ból
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Krew pępowinowa . Do czego jest stosowana we współczesnej medycynie?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Ogromne problemy z dostępnością leków na grypę. Kiedy i jak stosować oseltamiwir?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.