Czym jest i jak działa spiralana antykoncepcyjna? Poznaj jej działanie, wady i zalety

Rozwój medycyny sprawił, że obecne metody antykoncepcji są bardziej urozmaicone i bezpieczne niż te w przeszłości. Do jednych z najbardziej skutecznych form zapobiegania ciąży zalicza się spirala antykoncepcyjna. To przykład sposobu antykoncepcji u kobiet dostępnego w dwóch wariantach: w wersji hormonalnej i niehormonalnej. Dowiedz się więcej o tym, jak działa spirala. Czy każda kobieta może z niej korzystać? Jakie są wady i zalety tego rozwiązania?

Antykoncepcja u kobiet – z jakich metod można korzystać?

Osoby, które chcą współżyć seksualnie, a jednocześnie uniknąć poczęcia, muszą wcześniej zdobyć wiedzę na temat tego, jak zapobiegać ciąży. Dziś skutecznych metod antykoncepcji jest naprawdę bardzo sporo. Niektóre są przeznaczone dla kobiet, inne dla mężczyzn. Idealna antykoncepcja pozwala na bezpieczny seks, a jednocześnie jest odwracalna, tania i prosta w użyciu.

Jakie są sposoby na to, by uniknąć niechcianej ciąży? Obecnie do wyboru jest mnóstwo form, które różnią się od siebie. To m.in.:

• plastry antykoncepcyjne,
• spirala antykoncepcyjna,
• tabletki hormonalne,
• zastrzyki,
• dopochwowy pierścień hormonalny,
• podskórne implanty.

Do oceny skuteczności wspomnianych metod wykorzystuje się wskaźnik Pearla, czyli wskaźnik pokazujący ile par na 100 zajdzie w ciążę w przypadku stosowania określonej metody. To parametr przedstawiony zazwyczaj poprzez dwie wartości. Pierwsza z nich wskazuje skuteczność w warunkach idealnych, a druga dotyczy sytuacji z marginesem błędu. Spirala antykoncepcyjna, której poświęciliśmy ten artykuł, to jedna z najbardziej skutecznych metod antykoncepcji. Tu wskaźnik waha się od 0,09 do 0,33. Dla porównania wskaźnik Pearla dla kobiet stosujących antykoncepcję doustną wynosi od 0,1 do 7,6.

Niektóre z metod antykoncepcyjnych nie są tylko sposobem na zabezpieczenie przed ciążą, ale też przed różnymi chorobami. Chociażby spirala antykoncepcyjna pełni u wielu kobiet także funkcję terapeutyczną. Stosuje się ją jako element hormonalnej terapii zastępczej, a nawet po to, by powstrzymać nadmierne krwawienia miesiączkowe. Podobnie stosowanie doustnych środków hormonalnych pomaga np. zwalczyć trądzik.

Spirala antykoncepcyjna – co to jest?

Spirala antykoncepcyjna, inaczej wkładka domaciczna, to przedmiot, który lekarz umieszcza w jamie macicy. Zazwyczaj ma formę litery T i szerokość 2-3 cm oraz długość 3-3,6 cm. Do jej dolnej części mocuje się nitki. Są one potrzebne do późniejszego usunięcia takiej wkładki z macicy.

Niektóre kobiety obawiają się, że spirala antykoncepcyjna będzie wyczuwalna podczas codziennych czynności czy w trakcie stosunku. Jednak nie należy się tego obawiać. Taka wkładka zupełnie nie daje żadnych sygnałów. Jeżeli kobieta ją czuje, to znak, że została źle założona. Wówczas należy zgłosić się do lekarza, który podejmie odpowiednie działania w tym zakresie.

Wkładka domaciczna produkowana jest z materiału bezpiecznego dla organizmu. Spirale dostępne są w różnych wersjach, różniących się od siebie kształtem oraz sposobem działania. Po czasie, który został wskazany przez producenta, wkładka jest wymieniana. Samo założenie wkładki antykoncepcyjnej trwa krótko, jednak w trakcie aplikacji może pojawić się mały dyskomfort i krwawienie, którym nie należy się martwić.

Jak działa spirala antykoncepcyjna niehormonalna?

Aby wyjaśnić, jak używać spirali antykoncepcyjnej, na początek wskażemy rodzaje wkładki domacicznej. Pierwszy z nich to wkładka niehormonalna. Powstaje z miedzi medycznej, bez dodatku hormonów. Jej mechanizm opiera się na stopniowym uwalnianiu atomów miedzi. Działają one wielotorowo:

• zagęszczają śluz, przez co plemniki mają trudność z poruszaniem się i zapłodnieniem komórki jajowej;
• wykazują działanie plemnikobójcze, co zmniejsza ryzyko zapłodnienia;
• wywołują kontrolowany stan zapalny – to dzięki nim w błonie śluzowej macicy tworzy się stan zapalny. Taka obrzęknięta błona śluzowa macicy jest znacznie mniej podatna na ewentualne zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej.

Podczas stosowania spirali niehormonalnej nie zostaje zatrzymana miesiączka. Krwawienia następują cyklicznie, jednak mogą być nieco bardziej obfite. W zależności od tego, jaką wkładkę domaciczną zastosuje lekarz, czas ochrony może wahać się od 5 do 10 lat.

Wkładka antykoncepcyjna hormonalna – mechanizm działania

Drugi rodzaj wkładek to ten zawierający hormony.  Sposób działania takiej spirali antykoncepcyjnej polega na stopniowym uwalnianiu progesteronu. Prowadzi on do zagęszczenia śluzu. Utrudnia to ruch plemnikom i ich dotarcie do komórki jajowej.

Dzięki temu hormonowi śluzówka macicy staje się cienka, co maksymalnie utrudnia ewentualne zagnieżdżenie się zarodka. Dodatkowo wydzielany hormon bardzo często zatrzymuje też owulację.

Krwawienia miesiączkowe podczas stosowania wkładki antykoncepcyjnej hormonalnej są znacznie bardziej skąpe, a z czasem wręcz zanikają. Taką wkładkę należy wymieniać w zależności od wskazań producenta co 3-6 lat.

Spirala antykoncepcyjna – czy warto ją stosować?

Powyżej przedstawiliśmy dwa typy spirali antykoncepcyjnej. Każda z nich wyróżnia się innymi cechami. Ma też inne wady i zalety. Czy warto wybrać spiralę antykoncepcyjną i kiedy najlepiej się na nią zdecydować?

Zestawiliśmy pokrótce korzyści i wyzwania związane ze stosowaniem tej formy zabezpieczenia przed nieplanowaną ciążą. Czy zalety takiej metody przewyższają ewentualne ryzyko?

Zalety spirali antykoncepcyjnej – zapomnij o wysiłku

Niektóre panie zastanawiają się, jak używać spirali antykoncepcyjnej. Tymczasem, w przeciwieństwie do wielu innych metod antykoncepcji, nie musisz nawet pamiętać o tym, że z niej korzystasz. Przyjmując tabletki antykoncepcyjne, kobieta musi zażywać je według ścisłego harmonogramu, a także uważać na ewentualne produkty, które je oraz pije i mogłyby wywołać u niej wymioty. W przypadku spirali antykoncepcyjnej nie musisz podejmować takiego wysiłku. Wystarczy, że będziesz pod stałą kontrolą lekarza ginekologa i wymienisz swoją spiralę dopiero w momencie wskazanym przez jej producenta.

Bardzo wysoka skuteczność antykoncepcyjna

Kolejną zaletą tej metody jest jej skuteczność. Oczywiście, żadna metoda antykoncepcji nie jest w 100% pewna i zawsze trzeba liczyć się z możliwością zajścia w ciążę pomimo jej stosowania. Dlatego wszelkie ewentualne objawy wskazujące na ciążę, należy skonsultować z ginekologiem. Jednocześnie, trzeba pamiętać, że przypadki ciąży podczas korzystania ze spirali antykoncepcyjnej są wręcz marginalne. Tak, jak wskazywaliśmy, wskaźnik Pearla to dostateczny dowód na to, czy warto wybrać spiralę antykoncepcyjną spośród różnych metod.

Zalety spirali antykoncepcyjnej – rozwiązanie idealne w chorobach

Zazwyczaj dobór antykoncepcji u kobiet opiera się przede wszystkim na preferencjach pacjentki. Jednak warto pamiętać, że u pań, które przebyły ciężkie choroby lub nadal chorują, wybór ten powinien być dokładnie omówiony z lekarzem. Niektóre środki antykoncepcyjne mogą negatywnie wpływać na przebieg choroby. Z drugiej strony, zajście w ciążę u osób chorych może dodatkowo w niekorzystny sposób oddziaływać na zdrowie. Dlatego takie pacjentki są informowane przez lekarza o tym, jak w ich przypadku istotna jest skuteczna antykoncepcja.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczącego wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej istnieje cały wachlarz chorób, w przypadku których odpowiednim rozwiązaniem jest właśnie wkładka domaciczna. Ta z miedzią może być stosowana np. przy marskości wątroby czy depresji. Natomiast drugi rodzaj sprawdzi się np. u pań z chorobami tarczycy.

Wady spirali antykoncepcyjnej – czy działa od razu? Koszty

Wśród wad związanych z tą metodą antykoncepcji na uwagę zasługuje m.in. fakt, że nie zawsze wkładka działa od razu. Spiralę można umieścić w pochwie niezależnie od dnia cyklu, jednak najlepiej zrobić to w ciągu 7 dni od wystąpienia krwawienia. Jeżeli taka wkładka nie została założona na początku cyklu, nie działa natychmiast. W takich przypadkach konieczne jest stosowanie dodatkowej antykoncepcji mechanicznej przez pierwsze 7 dni od założenia spirali. W tym zakresie należy stosować się także do wskazań lekarza oraz producenta spirali.

Wysoki jednorazowy koszt w porównaniu do innych metod antykoncepcyjnych może również zniechęcać potencjalne chętne kobiety do jej założenia. Za założenie wkładki miedzianej trzeba obecnie zapłacić około 400-600 zł. Natomiast tej hormonalnej od 1200 zł. W tę cenę wliczono już koszty samej spirali. Jednocześnie lekarze z poradni i gabinetów ginekologiczno-położniczych, które mają podpisany kontrakt z NFZ, mają obowiązek założenia wkładki antykoncepcyjnej za darmo. To świadczenie gwarantowane. Pacjentka musi natomiast zapłacić za wkładkę od 100 do 900 zł. Z drugiej strony mając świadomość, że taka wkładka posłuży kilka lat, koszt jest porównywalny do innych metod antykoncepcji.

Przeciwwskazania do stosowania spirali antykoncepcyjnej

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do założenia spirali antykoncepcyjnej jest ciąża. Wśród innych sytuacji, kiedy to kobieta nie może korzystać z tej metody wymienić można:

• alergię na składniki zawarte w produkcie,
• choroby nowotworowe, np. macicy czy piersi,
• nieprawidłowe wyniki cytologii,
• zapalenie szyjki macicy,
• krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie,
• infekcje dolnego odcinka macicy.

Z tego rozwiązania nie powinny też korzystać osoby ze skłonnością do poronień, ponieważ zwiększa to ryzyko wypadnięcia wkładki. Ponadto ze spirali antykoncepcyjnej nie wolno korzystać do 6 tygodni po porodzie.

Panuje przekonanie, że nie należy zakładać wkładek domacicznych u kobiet, które nie rodziły, z uwagi na to, że w tej grupie spirala zwiększa podatność na infekcje i może zaburzać płodność. Jednak wielu lekarzy w porozumieniu z pacjentką decyduje się również i na ten krok.

Podsumowanie