Zamów i otrzymaj Inpostem w ciągu 2 dni
Szybka dostawa z 
Szukaj
Niedoczynność tarczycy – objawy. Czym może grozić nieleczona niedoczynność?
Czym właściwie jest tarczyca?
Tarczyca to niewielki, lecz niezwykle istotny gruczoł w kształcie motyla, położony w przedniej części szyi, tuż pod krtanią. Odpowiada za produkcję hormonów tarczycowych, takich jak tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3), które regulują kluczowe procesy metaboliczne w organizmie. Działanie tarczycy wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, pokarmowego oraz termoregulacji. Choć jej praca często pozostaje niezauważona, jakiekolwiek zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak nadczynność lub niedoczynność tarczycy.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy to schorzenie, w którym dochodzi do uogólnionego spowolnienia procesów metabolicznych spowodowanego niedoborem lub brakiem hormonów tarczycy. Jest to najczęstsze zaburzenie pracy tego gruczołu, które dotyka około 5% dorosłych kobiet i około 1% mężczyzn. Częstość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie u osób powyżej 60. roku życia, jednak może również pojawić się u młodszych dorosłych, dzieci i młodzieży. Niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto często występuje u członków rodziny.
Wyróżniamy postać:
- pierwotną (99% przypadków) – zaburzenie wydzielania hormonów tarczycy przez gruczoł tarczowy spowodowane jego uszkodzeniem np. w chorobie Hashimoto,
- wtórną – niedobór lub brak TSH spowodowany dysfunkcją przysadki,
- trzeciorzędową (najrzadsza) – niedobór lub brak tyreoliberyny (TRH, hormonu podwzgórza pobudzającego pracę przysadki) spowodowany uszkodzeniem podwzgórza.
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy w Polsce zalicza się:
- chorobę Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy. Choroba o podłożu autoimmunologicznym, wywołana przez własne przeciwciała, w której dochodzi do powstawania niebolesnego zapalenia w tarczycy, powoli (przez lata) niszczącego tarczycę i prowadzącego do zmniejszenia produkcji hormonów.
- stan po leczeniu jodem promieniotwórczym - leczenie jodem promieniotwórczym (jodem radioaktywnym; 131I) może być przeprowadzone z różnych powodów (np. choroba Gravesa i Basedowa, wole guzkowe nadczynne).
Należy zwrócić uwagę, że ponad 90% przypadków w Polsce spowodowanych jest chorobą autoimmunologiczną (głównie choroba Hashimoto) oraz uszkodzeniem tarczycy w przebiegu terapii jodem. Wśród rzadszych przyczyn niedoczynności tarczycy należy wymienić: - niedobór jodu – w Polsce m.in dzięki jodowaniu soli kuchennej ten problem został znacznie zmniejszony, jednak w krajach rozwijających się niedobór jodu wciąż pozostaje istotnym wyzwaniem zdrowotnym.
- stan po operacyjnym usunięciu tarczycy - operacja tarczycy może być przeprowadzona z różnych powodów (wole guzkowe, choroba Gravesa i Basedowa, rak tarczycy). Usunięcie całej tarczycy powoduje trwałą niedoczynność, a przy częściowym usunięciu jej stopień zależy od zakresu operacji.
- inne zapalenia tarczycy - np. podostre zapalenie tarczycy, poporodowe zapalenie tarczycy- w tych przypadkach niedoczynność tarczycy może być przemijająca.
- polekową niedoczynność tarczycy - np.: amiodaron (stosowany w leczeniu zaburzeń rytmu serca), interferon.
- wtórną lub trzeciorzędową niedoczynność tarczycy w przebiegu chorób przysadki lub podwzgórza.
Objawy niedoczynności tarczycy
Objawy dotyczą wszystkich układów i narządów – receptory jądrowe dla hormonów tarczycy występują w każdej komórce organizmu, a ich działanie jest bardzo różnorodne:
- objawy ogólne: przyrost masy ciała, osłabienie, zmęczenie i zmniejszona tolerancja wysiłku, senność, ogólne spowolnienie (psychomotoryczne i mowy), uczucie chłodu, łatwe marznięcie,
- zmiany skórne: skóra sucha, zimna, blada, o żółtawym zabarwieniu, zmniejszona potliwość, nadmierne rogowacenie naskórka, np. na łokciach, obrzęk podskórny (tzw. obrzęk śluzowaty) powodujący pogrubienie rysów twarzy, charakterystyczny obrzęk powiek i rąk, włosy suche, łamliwe i przerzedzone, niekiedy wypadanie brwi,
- zmiany w układzie krążenia: bradykardia, osłabienie tętna, ciche tony serca, niskie ciśnienie tętnicze, rzadziej nadciśnienie (częściej rozkurczowe),
- zmiany w układzie oddechowym: ochrypły, matowy głos, spłycenie i zmniejszenie częstotliwości oddechów, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych lub w ciężkich przypadkach objawy niewydolności oddechowej,
- zmiany w układzie pokarmowym: przewlekłe zaparcie, w ciężkich przypadkach niedrożność jelit,
- zmiany w układzie moczowym: zmniejszone wydalanie wody,
- zmiany w układzie nerwowym: mononeuropatie (np. zespół cieśni nadgarstka), parestezje, niekiedy osłabienie słuchu,
- zmiany w układzie ruchu: zmniejszenie siły mięśniowej i łatwa męczliwość, spowolnienie ruchowe, skurcze mięśni, bóle mięśniowe, obrzęk stawów zwłaszcza kolanowych,
- zmiany w układzie rozrodczym:
- u kobiet zaburzenia miesiączkowania (skrócenie długości cyklu, obfite miesiączki), niepłodność, poronienia,
- u mężczyzn osłabienie libido i niekiedy zaburzenia wzwodu,
- zaburzenia psychiczne: zmniejszenie zdolności do skupiania uwagi, zaburzenia pamięci, stany depresyjne, niestabilność emocjonalna.
Objawy niedoczynności tarczycy mogą występować w różnym stopniu – od łagodnych po bardzo poważne. Przy łagodnej postaci choroby mogą być zupełnie niezauważalne, jednak brak diagnozy i leczenia pozwala chorobie stopniowo się rozwijać. Zaawansowana niedoczynność tarczycy może prowadzić w skrajnych przypadkach nawet do śpiączki.
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy
W przypadku wystąpienia objawów mogących wskazywać na niedoczynność tarczycy należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który po przeprowadzeniu badania lekarskiego zdecyduje, czy konieczne jest wykonanie badania TSH. Jeżeli uzyskany wynik TSH będzie nieprawidłowy (powyżej górnej granicy normy), konieczny jest pomiar stężenia wolnej tyroksyny (fT4). Zaleca się pomiar stężenia fT4, a nie T4, ponieważ jest ona niezależna od obecności białek transportujących, więc odzwierciedla jej rzeczywistą aktywność tkankową. Dlaczego oznacza się najczęściej tylko fT4, a nie zarówno fT3 jak i fT4? Wynika to głównie z tego, że T4 jest głównym hormonem produkowanym przez tarczycę i stanowi około 90% wydzielanych przez nią hormonów, natomiast T3 pochodzi w większości z przemiany T4 w T3 w tkankach obwodowych, co oznacza, że jej poziom bardziej zależy od tej konwersji niż bezpośrednio od funkcji samej tarczycy. Dodatkowo poziomy fT4 są bardziej stabilne i mniej podatne na wahania spowodowane czynnikami zewnętrznymi, co czyni je bardziej wiarygodnym wskaźnikiem czynności tarczycy.
Pierwotną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się, jeżeli podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszy obniżone stężenie fT4 i/lub fT3 w surowicy. Oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, a zwłaszcza przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) jest również przydatne: podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto. Dodatkowo pomocne jest USG tarczycy, w którym w chorobie Hashimoto można stwierdzić zmniejszoną wielkość tarczycy oraz obniżoną echogeniczność, a także inne badania krwi, takie jak mofrologia, lipidogram oraz jonogram, w których w niedoczynności tarczycy możemy zaobserwować: zwiększenie stężeń cholesterolu całkowitego i LDL oraz triglicerydów, niedokrwistość oraz czasem hiponatremia i niewielka hiperkalcemia.
Leczenie niedoczynności tarczycy
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na regularnym przyjmowaniu brakujących hormonów w postaci syntetycznej lewotyroksyny, która działa identycznie jak naturalny hormon tarczycy. W Polsce dostępne są różne preparaty lewotyroksyny, dlatego zaleca się stosowanie zawsze tego samego leku, aby uniknąć różnic w działaniu. Regularne leczenie pozwala unormować poziom TSH i przywrócić prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zazwyczaj terapia odbywa się ambulatoryjnie, choć cięższe przypadki mogą wymagać początkowego leczenia w szpitalu. Lewotyroksynę należy zażywać codziennie, najlepiej rano, na czczo, około 30-60 minut przed jedzeniem. Dawka początkowa jest ustalana indywidualnie przez lekarza, a następnie dostosowywana na podstawie wyników kontrolnych badań TSH, które początkowo wykonuje się co 6-12 tygodni. Po ustabilizowaniu choroby kontrole mogą być rzadsze, co 6-12 miesięcy.
Leczenie niedoczynności tarczycy zazwyczaj wymaga terapii przez całe życie, jednak w niektórych sytuacjach, takich jak poporodowe czy podostre zapalenie tarczycy lub niedoczynność wywołana lekami, możliwe jest samoistne ustąpienie choroby i powrót do normalnej pracy tarczycy.
Przeczytaj również:
Szybkie i najważniejsze informacje na temat nadczynności tarczycy Choroba Hashimoto: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie Sól fizjologiczna do inhalacji na katar i zatoki. I nie tylko! Wytrzeszcz oczu: przyczyny, objawy, leczenie Składniki naturalne wspomagające walkę z objawami menopauzy. Jakie wybrać?Sprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
lekarz
Karolina
Tracz
O Autorze
Inne publikacje
Choroba Hashimoto: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Autor
Paulina Korzeniewska
Sól fizjologiczna do inhalacji na katar i zatoki. I nie tylko!
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Wytrzeszcz oczu: przyczyny, objawy, leczenie
Autor
Natalia Młynek
Składniki naturalne wspomagające walkę z objawami menopauzy. Jakie wybrać?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.