Tężyczka ‒ co należy o niej wiedzieć?

Tężyczka nie jest powszechnie znaną dolegliwością, stanowi jednak istotny problem zdrowotny, niosący poważne konsekwencje dla zdrowia człowieka. Jej zróżnicowany obraz kliniczny sprawia, że diagnostyka bywa czasochłonna. Poznanie złożonego charakteru tężyczki oraz jej objawów jest niezbędne do podjęcia odpowiednich kroków w kierunku rozpoznania jej przyczyn. Ważna jest też świadomość roli suplementacji, odgrywającej istotną rolę w procesie leczenia tężyczki i poprawie jakości życia chorych osób.

Czym jest tężyczka?

Tężyczka to stan charakteryzujący się niekontrolowanymi skurczami mięśni, często z towarzyszącym mrowieniem lub drętwieniem, będącymi wynikiem nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Dolegliwość ta wynika z nieprawidłowego funkcjonowania połączeń między zakończeniami neuronów układu nerwowego a włóknami mięśniowymi. Przekazywanie impulsów w złączu nerwowo-mięśniowym jest bowiem kontrolowane przez pierwiastki ‒ głównie wapń, ale także magnez czy potas. Tężyczka rozwija się zatem na tle zaburzeń elektrolitowych, związanych przede wszystkim ze znacznym spadkiem stężenia jonów w surowicy krwi.

Tłumacząc, czym jest tężyczka, należy wyraźnie podkreślić, że nie jest ona chorobą, lecz zespołem objawów. Towarzyszy ona różnym chorobom, stanowiąc symptom zaburzeń w obrębie gospodarki elektrolitowej.

Przyczyny wystąpienia tężyczki

Jak wcześniej wspomniano, bezpośrednią przyczyną pojawienia się objawów tężyczki są zaburzenia elektrolitowe. Nadmierna pobudliwość nerwowo-mięśniowa najczęściej pojawia się na skutek zbyt niskiego stężenia wapnia we krwi (hipokalcemia), ale też zbyt niskiego stężenia magnezu we krwi (hipomagnezemia). W praktyce klinicznej istnieje wiele przyczyn, które mogą doprowadzić do niedoboru tych minerałów. Zalicza się do nich między innymi:

• niedożywienie organizmu;
• niedostateczną podaż witaminy D;
• zaburzenia metabolizmu witaminy D;
• niedoczynność przytarczyc;
• rzekomą niedoczynność przytarczyc;
• przewlekłą chorobę nerek i niewydolność nerek;
• przebyty zabieg resekcji gruczołu tarczowego lub przytarczyc;
• przetoczenie dużej ilości krwi zawierającej cytryniany jako antykoagulant;
• stosowanie niektórych leków, w tym kalcymimetyków, diuretyków pętlowych, hormonów steroidowych czy doustnych fosforanów.

Jakie są rodzaje tężyczki?

Tężyczka może przyjmować różne formy, które są klasyfikowane w zależności od charakterystyki i intensywności objawów. Zrozumienie tych różnic jest ważne dla odpowiedniego podejścia terapeutycznego. Podstawowy podział, używany w praktyce klinicznej, dzieli tężyczkę na dwa rodzaje: tężyczkę jawną i utajoną. Każda z tych form wyróżnia się unikalnym przebiegiem i wymaga specyficznego podejścia zarówno w diagnozie, jak i leczeniu. Rozróżnienie między tymi dwoma rodzajami tężyczki jest istotne, aby zrozumieć, jak różne czynniki mogą wpływać na przebieg choroby i jak najlepiej dostosować metody leczenia do potrzeb pacjenta.

Tężyczka jawna

Tężyczka jawna nazywana bywa w literaturze medycznej tężyczką hipokalcemiczną, gdyż wynika ze spadku stężenia wapnia we krwi. Jest to forma tężyczki, która wymaga szczególnej uwagi ze względu na swoją intensywność i potencjalne komplikacje. Jej symptomy często są wyraźnie zauważalne, a sam przebieg może być dość gwałtowny. Do najczęstszych objawów tężyczki jawnej zalicza się:

• uczucie drętwienia bądź mrowienia, zwłaszcza w okolicy palców i ust;
• „ręka położnika”, czyli charakterystyczny skurcz mięśni rąk;
• „usta karpia”, czyli skurcz mięśni wokół ust;
• bolesne skurcze mięśni przedramion, ramion, klatki piersiowej i kończyn dolnych.

Niekiedy obserwuje się też tzw. równoważniki tężyczki, czyli:

• skurcz powiek;
• światłowstręt;
• podwójne widzenie;
• skurcz mięśni krtani;
• napad astmy w przebiegu skurczu oskrzeli;
• napad dławicy piersiowej w przebiegu skurczu tętnic wieńcowych;
• napady migreny lub utrata świadomości w przebiegu skurczu tętnic mózgowych;
• bóle brzucha w przebiegu skurczu naczyń trzewnych.

Tężyczka utajona

Tężyczka utajona, znana również jako spazmofilia, wynika ze spadku stężenia magnezu, często przy współwystępowaniu czynników psychosomatycznych, przede wszystkim hiperwentylacji. Występuje częściej niż tężyczka jawna, lecz często jest trudna do zdiagnozowania ze względu na brak jednoznacznych objawów. Występuje u osób, które mogą wydawać się na pierwszy rzut oka zdrowe, ale skarżą się na różnorodne, nietypowe dolegliwości. Szczególnie często obserwuje się ją u ludzi młodych, aktywnych zawodowo i podatnych na stres. Do objawów tężyczki utajonej zalicza się między innymi:

• wzmożone napięcie nerwowe;
• bezsenność;
• uczucie osłabienia i zmęczenia;
• lęk i niepokój;
• napadowe zasłabnięcia;
• nawracające bóle głowy;
• drętwienie i mrowienie kończyn;
• bolesne skurcze mięśni;
• uczucie kołatania serca.

Charakterystycznymi objawami tężyczki utajonej jest objaw Chvostka i objaw Trousseau. Polega on na zaobserwowaniu skurczu mięśni twarzy po lekkim uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w nerw twarzowy. Z kolei objaw Trousseau polega na wywołaniu skurczu mięśni dłoni poprzez uciśnięcie ramienia napompowanym mankietem ciśnieniomierza.

Jak diagnozować tężyczkę?

Diagnostyka tężyczki często bywa procesem czasochłonnym, wymagającym współpracy kilku specjalistów ‒ przede wszystkim endokrynologów i neurologów. Ze względu na różnorodność objawów i ich niespecyficzny charakter, lekarze często muszą przeprowadzić kompleksową ocenę, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny dolegliwości.

Jak diagnozuje się tężyczkę? Proces ten zazwyczaj obejmuje zarówno badania laboratoryjne, jak i kliniczne, które pomagają ocenić między innymi poziom elektrolitów i funkcjonowanie układu nerwowo-mięśniowego. Badania te są niezbędne do zrozumienia mechanizmów leżących u podstaw tężyczki i dobrania prawidłowego leczenia. Złotym standardem w diagnostyce obu rodzajów tężyczki jest badanie elektromiograficzne (EMG), nazywane potocznie próbą tężyczkową.

Czym jest próba tężyczkowa?

Próba tężyczkowa jest badaniem pozwalającym określić stopień pobudliwości mięśni. Jest to badanie bezpieczne i proste do wykonania, a jego wyniki mają kluczowe znaczenie w diagnozowaniu tężyczki. Jak wykonuje się próbę tężyczkową?

Wykonujący badanie specjalista zakłada pacjentowi na ramię opaskę uciskową, a na nadgarstek specjalną opaskę uziemiającą. Następnie w mięsień międzykostny I, znajdujący się pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, wkłuwana jest niewielka elektroda w postaci igły. Opaska na ramieniu jest zaciskana na około 10 minut, co prowadzi do czasowego niedokrwienia kończyny, odczuwanego przez pacjenta jako zdrętwienie. Po tym czasie ucisk jest zwalniany, a elektroda rozpoczyna pomiar, trwający około 5 minut. W dwóch ostatnich minutach pacjent może być poproszony o głębokie oddychanie, co stanowi tzw. próbę hiperwentylacyjną. Na podstawie zarejestrowanych wyładowań specjalista może potwierdzić bądź wykluczyć obecność tężyczki.

Leczenie tężyczki

Leczenie tężyczki nie jest proste ‒ konieczne jest zarówno zwalczanie objawów tężyczki, jak i wyeliminowanie przyczyn leżących u podstaw tej dolegliwości. Proces terapeutyczny wymaga interdyscyplinarnego podejścia, przy ścisłej współpracy chorego ze specjalistami. Ważne jest indywidualne dostosowanie terapii do potrzeb pacjenta, uwzględniające zarówno rodzaj tężyczki, jak i ogólny stan zdrowia. Warto podkreślić, że w leczeniu tężyczki dużą rolę spełnia nie tylko farmakologia. Niekiedy konieczne jest wdrożenie odpowiednich modyfikacji stylu życia, wliczając w to między innymi efektywny wypoczynek czy metody zarządzania stresem. W przypadku leczenia tężyczki utajonej dobre efekty obserwuje się po wprowadzeniu terapii psychologicznej.

Rola suplementacji w leczeniu tężyczki

Niebagatelną rolę w zwalczaniu objawów tężyczki odgrywa suplementacja. Nie jest ona oczywiście prowadzona przez pacjenta samodzielnie, a pod czujnym okiem specjalisty oraz pod kontrolą badań laboratoryjnych. Osoby zmagające się z tężyczką zwykle muszą uzupełnić niedobory wapnia, nierzadko też magnezu lub potasu. Jednocześnie bardzo ważna jest suplementacja witaminy D, która reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową.

Używane w leczeniu tężyczki preparaty powinny być najwyższej jakości. Właśnie dlatego należy kupować je nie w sklepach czy drogeriach, lecz w aptekach. Dla wygody można skorzystać z usług apteki internetowej. Rozwiązanie to pozwala zakupić wszystkie niezbędne preparaty w jednym miejscu, bez wychodzenia z domu. Wszystkie niezbędne w leczeniu tężyczki witaminy i minerały można zamówić w Aptece Codziennej.

Świadomość społeczna na temat tego, czym jest tężyczka, z roku na rok wzrasta. Wiedza o objawach tej przypadłości, niekiedy zupełnie niecharakterystycznych, jest bardzo ważna w przebiegu jej diagnostyki, jak i leczenia. Specjalistyczna opieka lekarska, a także odpowiednio dobrana suplementacja stanowią podstawę w zwalczaniu objawów tężyczki i poprawie samopoczucia chorej osoby.