Gwarancja błyskawicznego spakowania zamówienia
Szybka dostawa z 
Szukaj
Błonica. Co to za choroba i czy jest niebezpieczna?
Błonica to ostra infekcja bakteryjna, która najczęściej dotyka dzieci do 12. roku życia. Dzięki wprowadzeniu szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi do kalendarza obowiązkowych szczepień, liczba przypadków tej choroby uległa znacznemu zmniejszeniu. Dawniej uznawana za jedno z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia dzieci, obecnie występuje sporadycznie. Co prowadzi do jej rozwoju? Jak rozpoznać pierwsze symptomy? Dowiedz się, w jakich sytuacjach warto podejrzewać błonicę i jakie testy diagnostyczne pozwalają na jej potwierdzenie.
Co to jest błonica?
Błonica, znana również jako dyfteryt, krup lub dławiec, to zakaźna choroba bakteryjna, która może stanowić poważne zagrożenie dla życia. Jej pierwsze symptomy występują w miejscu, w którym patogen przenika do organizmu, czyli w tzw. wrotach zakażenia. Zazwyczaj są to błony śluzowe gardła, krtani oraz migdałki podniebienne. Rzadziej zakażenie lokalizuje się w obrębie nosa, spojówek, uszu, narządów płciowych lub na uszkodzonej skórze. Mimo że w krajach europejskich choroba została niemal całkowicie wyeliminowana, każdego roku pojawiają się sporadyczne przypadki. W Polsce odnotowano nowe zachorowania u osób, które zaraziły się poza granicami kraju.
Jakie są przyczyny zakażenia błonicą?
Maczugowiec błonicy przenosi się głównie drogą kropelkową, a jego jedynym źródłem zakażenia jest człowiek. Oznacza to, że do infekcji może dojść wyłącznie poprzez kontakt z osobą chorą lub będącą bezobjawowym nosicielem. Do transmisji bakterii dochodzi najczęściej podczas rozmowy, kichania bądź kaszlu, zwłaszcza gdy przebywamy w niewielkiej odległości od osoby zakażonej. Jeśli podejrzewasz, że ktoś z Twojego otoczenia może być chory na błonicę, nie zapomnij o stosowaniu środków ochrony – szczególnie zalecane jest używanie maseczki ochronnej. Pamiętaj, że przestrzeganie zasad higieny i noszenie maseczki znacząco ogranicza prawdopodobieństwo zakażenia.
Jakie są objawy błonicy?
Okres od momentu kontaktu z patogenem do pojawienia się pierwszych symptomów błonicy wynosi od 1 do 10 dni, najczęściej 2–5 dni. Początkowe objawy są mało charakterystyczne i obejmują gorączkę, ból gardła, ból głowy, trudności z przełykaniem oraz powiększenie węzłów chłonnych szyi. Lekarz może podejrzewać błonicę na podstawie zmian widocznych w obrębie gardła – początkowe zaczerwienienie błon śluzowych i migdałków ustępuje miejsca tworzeniu się grubych, szarych błon rzekomych, które po kilku dniach zaczynają pokrywać zakażoną powierzchnię. Próba mechanicznego ich usunięcia powoduje zazwyczaj delikatne krwawienie.
Szczególnie groźną postacią choroby, zwłaszcza u małych dzieci, jest błonica krtani. Obecność błon rzekomych w tym obszarze może prowadzić do duszności, charakterystycznego kaszlu przypominającego szczekanie oraz świstów oddechowych. Brak szybkiego rozpoznania i wdrożenia leczenia niesie ryzyko zablokowania dróg oddechowych, co w skrajnych przypadkach może doprowadzić do uduszenia. Pozostałe odmiany błonicy występują rzadziej.
Jakie badania wykonać? Rozpoznanie
Wstępna diagnoza błonicy opiera się zazwyczaj na typowych zmianach w obrębie błon śluzowych gardła, jednak do potwierdzenia choroby niezbędne są dodatkowe badania. W diagnostyce stosuje się m.in.:
-
analizę mikroskopową próbki pobranej z gardła – po zastosowaniu specjalnego barwienia możliwe jest wykrycie nieruchomych bakterii o charakterystycznym, maczugowatym wyglądzie i obecności ziarnistości;
-
wykonanie posiewu materiału z wymazu gardła – choć czasochłonny, pozwala na dokładne rozpoznanie szczepu oraz określenie jego podatności na konkretne antybiotyki;
-
testy wykrywające obecność toksyny produkowanej przez bakterię błonicy.
W badaniach laboratoryjnych krwi często obserwuje się umiarkowany wzrost liczby leukocytów. Dodatkowo, w celu oceny stopnia obrzęku tkanek miękkich, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie szyi oraz klatki piersiowej. W niektórych przypadkach lekarz może również zlecić inne testy diagnostyczne, na przykład badanie w kierunku krztuśca.
Jak można się zarazić błonicą?
Błonica przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową. Podczas kichania, kaszlu lub rozmowy osoby chorej, do otoczenia przedostają się mikroskopijne cząsteczki śliny zawierające bakterie, które mogą zostać wchłonięte przez osoby znajdujące się w pobliżu. Znacznie rzadziej do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzielinami osoby zakażonej.
Jak wygląda diagnoza?
Symptomy towarzyszące błonicy mogą być mylone z objawami anginy lub mononukleozy zakaźnej. Jednak w przypadku błonicy ogólny stan chorego jest zazwyczaj znacznie poważniejszy, co może ułatwić postawienie właściwej diagnozy.
W sytuacji podejrzenia infekcji wywołanej przez maczugowiec błonicy, lekarz zleca specjalistyczne badania w celu potwierdzenia obecności choroby. Diagnostyka polega na pobraniu wymazu z nosa, gardła lub krtani i przeprowadzeniu izolacji bakterii. Dodatkowo, często wykonywane jest również badanie EKG, które umożliwia ocenę pracy serca pacjenta.
Czy błonicy da się zapobiegnąć?
Profilaktyka błonicy jest nie tylko możliwa, ale również wskazana. Ochronę przed chorobą zapewnia specjalna szczepionka, dostępna jako preparat łączony z komponentem przeciwtężcowym i przeciwkrztuścowym lub jako kombinacja zawierająca wyłącznie składnik przeciwtężcowy. W Polsce szczepienia przeciw błonicy należą do obowiązkowych i realizowane są według określonego harmonogramu:
-
pierwsza dawka podawana w 2. miesiącu życia,
-
druga dawka w 4. miesiącu życia,
-
trzecia w przedziale 5.–6. miesiąca życia,
-
czwarta pomiędzy 16. a 18. miesiącem życia,
-
dawki przypominające w 6., 14. i 19. roku życia.
Specjaliści rekomendują, aby osoby dorosłe, zwłaszcza planujące podróże, regularnie przyjmowały dawkę przypominającą co 10 lat. Preparat zawiera toksoid błoniczy, czyli unieszkodliwioną toksynę, i uznawany jest za bezpieczny. Objawy niepożądane po szczepieniu, takie jak gorączka, zaczerwienienie lub obrzęk w miejscu wkłucia, mają zazwyczaj łagodny przebieg i ustępują samoistnie w krótkim czasie.
Leczenie
W leczeniu błonicy kluczowe znaczenie ma jak najszybsze wdrożenie terapii – nawet zanim dostępne będą ostateczne wyniki badań laboratoryjnych. Pacjentowi podaje się antytoksynę, czyli preparat zawierający gotowe przeciwciała pozyskiwane z surowicy krwi. Działa ona poprzez neutralizację toksyn, które nie zdążyły jeszcze wniknąć do komórek organizmu. Uzupełnieniem terapii są odpowiednio dobrane antybiotyki, takie jak penicylina.
Ze względu na ryzyko powikłań, leczenie powinno być prowadzone w warunkach szpitalnych. W niektórych przypadkach konieczne jest wprowadzenie rurki do dróg oddechowych, co umożliwia utrzymanie drożności i zapewnia pacjentowi możliwość swobodnego oddychania.
Błonica a płonica – czym się różnią te choroby?
Niektórzy pacjenci mogą błonicę błędnie utożsamiać z płonicą, jednak mimo zbliżonego nazewnictwa są to zupełnie różne schorzenia. Płonica, znana również jako szkarlatyna, to choroba zakaźna wywoływana przez paciorkowce Streptococcus pyogenes, które produkują toksyny bakteryjne. Podobnie jak błonica, dotyczy głównie dzieci i jej objawy w początkowej fazie mogą być zbliżone – gorączka, osłabienie, ból gardła, trudności w przełykaniu i powiększone węzły chłonne. W odróżnieniu od błonicy, szkarlatynie nie towarzyszy kaszel, natomiast mogą wystąpić nudności i wymioty.
Diagnoza płonicy staje się zazwyczaj jednoznaczna w momencie pojawienia się charakterystycznej drobnoplamistej wysypki oraz intensywnie czerwonego języka, określanego jako „język malinowy”. Do tej pory nie opracowano skutecznej szczepionki przeciwko płonicy.
Szczepienie na błonicę
W Polsce szczepienia przeciwko błonicy są powszechnie stosowane od lat 60. XX wieku. Mimo to choroba nadal występuje w niektórych regionach świata, takich jak Azja czy Ameryka Środkowa, co oznacza, że ryzyko zakażenia może pojawić się m.in. podczas podróży zagranicznych.
W naszym kraju szczepienie przeciw błonicy jest obowiązkowe i finansowane przez państwo.
Zgodnie z obowiązującym harmonogramem szczepień ochronnych, dzieci otrzymują kilka dawek szczepionki skojarzonej zawierającej komponenty przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, odpowiednio w:
- od 2 miesiąca życia,
-
między 3. a 4. miesiącem życia,
-
między 5. a 6. miesiącem życia,
-
w wieku 16–18 miesięcy,
-
w 6. roku życia,
-
w 14. roku życia,
-
w 19. roku życia (szczepienie przeciw błonicy i tężcowi).
W sytuacji narażenia na kontakt z osobą zakażoną, jeśli od ostatniego szczepienia upłynęło więcej niż 5 lat, podaje się dodatkową dawkę szczepionki w celu odświeżenia odporności.
Przeczytaj również:
Jak odróżnić objawy COVID-19, grypy i przeziębienia? Aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji Pneumocystoza – co to, objawy, rozpoznanie i leczenie Leczenie kanałowe - na czym polega, kiedy się stosuje i co o nim wiedzieć? Cebula zwyczajna - właściwości, uprawa, działanie i przeciwwskazaniaSprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Jak odróżnić objawy COVID-19, grypy i przeziębienia?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Pneumocystoza – co to, objawy, rozpoznanie i leczenie
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Leczenie kanałowe - na czym polega, kiedy się stosuje i co o nim wiedzieć?
Autor
Natalia Młynek
Cebula zwyczajna - właściwości, uprawa, działanie i przeciwwskazania
Autor
Jacek Wojtas
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.