Szybka dostawa z 
Szukaj
Czym jest choroba brudnych rąk czyli żółtaczka pokarmowa? Nowe ogniska zachorowań na WZW
Pomimo rosnącej świadomości społecznej na temat zasad higieny, tzw. choroby brudnych rąk wciąż stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Do zachorowań najczęściej dochodzi w wyniku niewłaściwej higieny osobistej, spożywania niedogotowanej żywności lub niemytych warzyw i owoców. Regularne mycie rąk, przestrzeganie zasad higieny podczas przygotowywania posiłków oraz odpowiednia obróbka termiczna jedzenia mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia. W zależności od patogenu – czy jest to wirus, bakteria, czy pasożyt – objawy mogą się różnić, jednak najczęściej obejmują one dolegliwości żołądkowo-jelitowe takie jak nudności, biegunka, ból brzucha czy wymioty.
Czym jest choroba brudnych rąk?
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A), znane również jako żółtaczka pokarmowa, to zakaźna choroba wątroby często określana mianem choroby brudnych rąk. Wywoływana jest przez wirus HAV, który przenosi się drogą fekalno-oralną, czyli poprzez kontakt z kałem osoby zakażonej, a także zanieczyszczoną śliną czy krwią. Do zakażenia może dojść np. przez spożycie skażonej żywności lub wody, a także poprzez kontakt z przedmiotami, które wcześniej dotykała osoba chora nieprzestrzegająca podstawowych zasad higieny – szczególnie po skorzystaniu z toalety.
Na zakażenie HAV szczególnie narażone są dzieci, zwłaszcza te uczęszczające do żłobków lub przedszkoli, gdzie kontakt z rówieśnikami i niewykształcone jeszcze nawyki higieniczne sprzyjają łatwemu rozprzestrzenianiu się wirusa. W odróżnieniu od WZW typu B, zakażenie wirusem HAV nie prowadzi do przewlekłego zapalenia wątroby.
Do grupy chorób zaliczanych do tzw. chorób brudnych rąk należą również inne zakażenia przenoszone drogą fekalno-oralną, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E), salmonelloza, zakażenie tasiemcem czy bostonka (choroba bostońska). Schorzenia te często wywołują niespecyficzne objawy ze strony układu pokarmowego, w tym biegunkę, nudności, wymioty oraz gorączkę.
Jak dochodzi do zakażenia żółtaczką pokarmową?
Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A), znane powszechnie jako choroba brudnych rąk, to zakaźna choroba przenoszona głównie drogą pokarmową. Do infekcji najczęściej dochodzi poprzez spożycie zanieczyszczonej żywności lub skażonej wody, która zawiera wirus HAV. Istnieje również możliwość przeniesienia zakażenia podczas kontaktów seksualnych, zwłaszcza o charakterze analnym, gdzie ryzyko transmisji wirusa znacząco wzrasta. Zdarza się to znacznie rzadziej, ale zakażenie może wystąpić także w wyniku przetoczenia zakażonej krwi lub korzystania z niejałowego sprzętu do iniekcji, co dotyczy przede wszystkim osób uzależnionych od narkotyków.
Objawy zapalenia wątroby typu A
Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV) może przebiegać bezobjawowo, jednak w większości przypadków pojawiają się charakterystyczne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Obraz kliniczny zależy od przebiegu choroby. U pacjentów mogą wystąpić takie objawy jak: nudności, wymioty, ból w nadbrzuszu, uczucie zmęczenia, świąd skóry, a także bóle mięśni i stawów. Niekiedy obserwuje się powiększenie wątroby, ciemne zabarwienie moczu oraz jasny stolec.
Najczęściej spotykaną formą jest postać bezżółtaczkowa, choć choroba może przebiegać również w postaci żółtaczkowej lub cholestatycznej. Ostre objawy zwykle ustępują po kilku dniach, natomiast podwyższone stężenie enzymów wątrobowych (głównie aminotransferaz) może się utrzymywać przez kilka tygodni. Zdarza się, że dochodzi do nawrotu objawów po około 3 miesiącach od początkowego epizodu. W przypadkach przebiegu z żółtaczką lub postacią cholestatyczną, choroba może trwać od 6 tygodni do nawet 3 miesięcy. Warto zaznaczyć, że wirus HAV nie wywołuje przewlekłego zapalenia wątroby, choć w niektórych sytuacjach może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
Drogi zakażenia WZW typu A u człowieka
Człowiek stanowi jedyne źródło zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV), dlatego główne czynniki ryzyka związane są z bezpośrednim lub pośrednim kontaktem z osobą zakażoną. Szczególnie podatne na infekcję są małe dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli, a także podróżni udający się do regionów, gdzie WZW A występuje endemicznie, zwłaszcza do krajów o niskim poziomie sanitarnym. Najwięcej przypadków odnotowuje się w Azji Południowej, Afryce Subsaharyjskiej oraz Afryce Środkowej, ale również w Azji Środkowej, Afryce Północnej, Ameryce Łacińskiej i na Bliskim Wschodzie.
Osobom planującym podróż do tych rejonów zaleca się profilaktyczne szczepienie przeciwko WZW A, a także unikanie spożywania żywności z ulicznych stoisk oraz z miejsc o niskim standardzie higienicznym. Ryzyko zakażenia zwiększa również spożywanie skażonej wody, a także niedogotowanych owoców morza, takich jak surowe ostrygi i skorupiaki.
Do grup zawodowych bardziej narażonych na kontakt z wirusem należą m.in. pracownicy żłobków i przedszkoli, a także osoby zatrudnione przy gospodarce odpadami komunalnymi lub obsłudze systemów kanalizacyjnych. Podwyższone ryzyko dotyczy także osób mieszkających z chorym lub z dziećmi uczęszczającymi do placówek opiekuńczych.
Preparaty dezynfekcyjne
Diagnostyka zakażenia WZW typu A
Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu A (WZW A) opiera się przede wszystkim na oznaczeniu przeciwciał anty-HAV klasy IgM, których obecność świadczy o świeżym zakażeniu. Przeciwciała te pojawiają się we krwi zwykle w ciągu pierwszych 4–6 miesięcy od infekcji. Po przebyciu choroby, w surowicy pacjenta można wykryć przeciwciała anty-HAV klasy IgG, które utrzymują się przez całe życie, świadcząc o przebytej infekcji lub nabytej odporności.
W badaniach laboratoryjnych często obserwuje się podwyższony poziom aminotransferaz wątrobowych – ALT i AST, co wskazuje na uszkodzenie komórek wątroby. W przypadku postaci przebiegającej z żółtaczką typowe jest zwiększenie stężenia bilirubiny, zarówno wolnej, jak i związanej. Natomiast u pacjentów z postacią cholestatyczną, w badaniach laboratoryjnych stwierdza się wzrost aktywności fosfatazy alkalicznej (ALP) oraz gamma-glutamylotranspeptydazy (GGT), co sugeruje zaburzenia w odpływie żółci.
Leczenie zapalenia wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) nie posiada obecnie leczenia przyczynowego, które umożliwiałoby całkowite usunięcie wirus HAV z organizmu. Postępowanie terapeutyczne ma charakter objawowy, a w cięższych przypadkach może być konieczna hospitalizacja. Kluczowe znaczenie w procesie zdrowienia ma odpowiednie nawodnienie organizmu oraz zbilansowane żywienie.
Zalecana jest lekkostrawna dieta oparta głównie na węglowodanach, z ograniczeniem tłuszczów do 10–20% oraz białka do około 10% całkowitej wartości energetycznej. W pierwszych miesiącach rekonwalescencji, szczególnie przez okres około 6 miesięcy, należy unikać błonnika pokarmowego, a także potraw smażonych, ciężkostrawnych i tych zawierających ostre przyprawy, np. czosnek, cebulę, chilli czy rośliny strączkowe. Bezwzględnie przeciwwskazane jest spożywanie alkoholu – jego eliminacja powinna trwać co najmniej pół roku od momentu zachorowania.
Jak można się uchronić przed WZW?
Aby zmniejszyć ryzyko infekcji wirusem HAV, warto przestrzegać podstawowych zasad profilaktyki:
-
regularnie myj ręce, szczególnie po skorzystaniu z toalety i przed jedzeniem;
-
spożywaj wyłącznie wodę butelkowaną lub przegotowaną, zwłaszcza w krajach o niskim poziomie sanitarnym;
-
dbaj o higienę podczas przygotowywania posiłków, unikając kontaktu żywności z potencjalnymi źródłami zakażenia;
-
rozważ profilaktyczne szczepienie przeciwko WZW A, które zapewnia skuteczną ochronę przed chorobą.
Szczepienia przeciwko WZW A
Szczepienie przeciw WZW A jest rekomendowane w szczególności:
-
osobom planującym podróże do krajów, gdzie wirus występuje endemicznie – takich jak Egipt, Tunezja, Bułgaria, państwa Afryki, region Morza Śródziemnego, Europa Wschodnia oraz Rosja,
-
pracownikom służby zdrowia, a także zatrudnionym w żłobkach, przedszkolach, siłach zbrojnych i sektorze produkcji oraz dystrybucji żywności,
-
osobom pracującym przy oczyszczaniu ścieków, w kanalizacji oraz mającym kontakt z odpadami sanitarnymi,
-
dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym, które nie przebyły zakażenia HAV,
-
pacjentom z chorobami przewlekłymi wątroby, osobom zakażonym HIV,
-
mężczyznom mającym kontakty homoseksualne.
Choć szczepienie przeciwko WZW A nie znajduje się w kalendarzu szczepień obowiązkowych, jest ono szczepieniem zalecanym. Koszt zakupu szczepionki pokrywa osoba szczepiąca się, jednak samo wykonanie szczepienia może być bezpłatne, jeśli punkt szczepień posiada umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Dwie dawki szczepionki wystarczają, by uzyskać długotrwałą odporność, która często utrzymuje się przez całe życie. Co istotne, preparat można również zastosować po kontakcie z osobą zakażoną, jako element profilaktyki poekspozycyjnej.
Przeczytaj również:
Wirus, który masowo zabija ptaki w Warszawie Gorączka denga czyli ostrzeżenie dla wyjeżdżających do Hiszpanii, Grecji, Chorwacji, Włoch Cebula zwyczajna - właściwości, uprawa, działanie i przeciwwskazania Bylica piołun – właściwości, działanie, zastosowanie, pochodzenie Błonica w Polsce. 30-latek w stanie ciężkim w olsztyńskim szpitalu, trwa dochodzenie epidemiologiczneSprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Autor
Jacek Wojtas
Autor
Jacek Wojtas
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.