Wirus małpiej ospy w Europie . Sprawdź jak się ochronić!

W dniu 14 sierpnia 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zasygnalizowała, że rosnąca liczba przypadków mpox w Demokratycznej Republice Konga oraz w wielu innych krajach afrykańskich stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. Ta decyzja została podjęta po tym, jak 13 sierpnia Afrykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom ogłosiły wzrost zachorowań na mpox w tym regionie. Z kolei kilka dniu temu w Szwecji zidentyfikowano bardziej zaraźliwą odmianę wirusa, który powoduje małpią ospę (mpox). To pierwszy przypadek zakażenia odnotowany poza Afryką.

Czym jest małpia ospa (mpox)?

Mpox, wcześniej znana jako małpia ospa, to choroba odzwierzęca wywoływana przez wirus mpox, który należy do rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae. Objawy tej choroby są podobne do objawów ospy prawdziwej.

Infekcja może przenosić się ze zwierząt na ludzi, między ludźmi oraz ze środowiska na ludzi, głównie drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi, zanieczyszczonymi powierzchniami czy przedmiotami, takimi jak odzież. Mpox występowała przez wiele lat w Afryce Środkowej i Zachodniej, a do Europy, w tym do Polski, dotarła w 2022 roku, kiedy to zidentyfikowano typ I wirusa. Obecnie zauważalny jest wzrost zakażeń związanych z kladem I, zwłaszcza podwariantem kladu Ib.

Czym objawia się MPox?

Objawy mpox obejmują:

• wysoką gorączkę,
• bóle głowy,
• bóle mięśni,
• zmęczenie,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• wysypkę, która może przypominać tę występującą przy ospie wietrznej.

Sposoby zakażenia to kontakt z zakażonymi zwierzętami, ich płynami ustrojowymi, a także bliski kontakt z osobami chorymi. Ważne jest, aby być świadomym ryzyka, szczególnie w obliczu rosnącej liczby przypadków w różnych regionach. Okres inkubacji wirusa wynosi zazwyczaj od 5 do 21 dni, a objawy mogą utrzymywać się przez 2 do 4 tygodni.

Jaka jest skala zarażeń?

Od początku 2024 roku, według najnowszych dostępnych danych, szacunkowo około 8,8 tys. dzieci w Demokratycznej Republice Konga zaraziło się wirusem mpox, co stanowi ponad połowę z 15,6 tys. zgłoszonych przypadków w kraju. Łącznie zmarło 548 osób, z czego szacuje się, że 463 to dzieci. Nowy wariant wirusa mpox (Clade 1b) został zidentyfikowany we wszystkich dotkniętych krajach z wyjątkiem Republiki Południowej Afryki, co budzi obawy ze względu na jego potencjał do szerszego przenoszenia się, zwłaszcza wśród dzieci.

W regionie, o którym mowa, największą liczbę zakażeń zgłasza Burundi. Na dzień 20 sierpnia 2024 r. wykryto 170 potwierdzonych przypadków mpox w 26 z 49 okręgów w kraju, z czego 45,3% to kobiety. Dzieci i młodzież w wieku poniżej 20 lat stanowią prawie 60% wykrytych przypadków, z kolei dzieci poniżej 5 r.ż. to 21% przypadków.

Groźny wirus szczególnie dla dzieci

Wirus mpox jest dużym zagrożeniem dla dzieci w Demokratycznej Republice Konga i Burundi — zwłaszcza tych pochodzących ze społeczności, które borykają się z wieloma niedostatkami. Tysiące dzieci w Demokratycznej Republice Konga i sąsiadujących krajach jest narażone na poważne ryzyko zarażenia wirusem mpox, biorąc pod uwagę, że przypadki potencjalnie bardziej zaraźliwego nowego wariantu (Clade 1b) nadal rosną.

Dzieci są szczególnie podatne na infekcję mpox ze względu na niedojrzały układ odpornościowy. Wysoka śmiertelność wśród dzieci w Demokratycznej Republice Konga jest związana z ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej i szczepionek. Rozprzestrzenianie się wirusa jest również ułatwione przez trudne warunki życia w obozach dla uchodźców, gdzie dzieci często śpią razem i mają bliski kontakt. Konieczne są pilne działania mające na celu ochronę dzieci przed wirusem mpox, w tym zwiększenie dostępu do szczepionek, poprawa warunków sanitarnych i edukacja społeczności na temat zapobiegania chorobom zakaźnym. Tylko skoordynowane wysiłki międzynarodowe mogą pomóc w powstrzymaniu tej epidemii i ochronie najbardziej wrażliwych grup.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem MPox?

Wirus małpiej ospy może być przenoszony na ludzi poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym zwierzęciem lub osobą chorą. Zakażenie może wystąpić głównie przez kontakt z płynami ustrojowymi, zmianami skórnymi, a także przez przedmioty, z którymi miała styczność osoba zakażona. Dodatkowo wirus może rozprzestrzeniać się drogą kropelkową. Aby potwierdzić obecność mpox, można przeprowadzić badanie materiału ze zmian skórnych z wykorzystaniem metody PCR. Obecnie nie istnieje specyficzne leczenie zakażenia wirusem małpiej ospy, dlatego stosuje się leczenie objawowe. W terapii często wykorzystuje się leki przeciwwirusowe, takie jak tekovirimat, cydofowir oraz brincidofovir, a także leki przeciwgorączkowe i przeciwświądowe.

Większość przypadków małpiej ospy przebiega łagodnie, a pacjenci zazwyczaj wracają do zdrowia. W przypadku cięższych przebiegów mogą wystąpić powikłania, takie jak wtórne infekcje bakteryjne oraz przebarwienia i blizny skórne, które mogą różnić się w zależności od nasilenia choroby i stanu zdrowia pacjenta.

Polskie wytyczne wobec zarażonych

Obecnie nie ma dedykowanej szczepionki na mpox (małpią ospę). Jednak według amerykańskiego CDC, szczepionka przeciwko ospie prawdziwej może być co najmniej w 85% skuteczna w zapobieganiu małpiej ospie.  Szczepionka, która chroni przed ospą prawdziwą, chroni także przed ospą małpią. Jej składnikiem jest wirus krowianki. Według ekspertów nie ma potrzeby konstruowania dedykowanej szczepionki przeciwko małpiej ospie. W związku z tym, że ospę prawdziwą udało się zwalczyć, w 1980 roku szczepienia przeciwko niej zostały całkowicie usunięte z kalendarza szczepień ochronnych, zgodnie z zaleceniami WHO. Polacy urodzeni przed 1980 rokiem byli szczepieni przeciwko ospie prawdziwej, co teoretycznie powinno zapewniać im ochronę przed wirusem małpiej ospy.

Należy pamiętać, aby nie mylić ospy małpiej i ospy prawdziwej z ospą wietrzną, ponieważ wirusy je powodujące należą do dwóch różnych rodzin wirusów. Z tego powodu szczepionka przeciw ospie wietrznej nie daje ochrony przed wirusem ospy prawdziwej i małpiej. Zgodnie z zapowiedzią dr. Pawła Grzesiowskiego, głównego inspektora sanitarnego, w ciągu najbliższych dni mają zostać opracowane polskie wytyczne dotyczące postępowania związanego z zagrożeniem wirusem małpiej ospy.