Szybka wysyłka w 1 dzień
Szybka dostawa z 
Szukaj
Zatrucie alkoholem - skutki, objawy i leczenie
W ciągu ostatnich dwóch dekad w Polsce odnotowano znaczący wzrost spożycia alkoholu, które obecnie sięga średnio 10 litrów czystego etanolu rocznie na osobę. Alkohol etylowy, jako powszechnie dostępna substancja psychoaktywna, jest obecny zarówno podczas spotkań towarzyskich, jak i uroczystości rodzinnych. Coraz częściej jednak sięgają po niego osoby niepełnoletnie, a także osoby w trudnej sytuacji ekonomicznej, które wybierają niebezpieczne zamienniki alkoholu lub produkty niewiadomego pochodzenia.
W efekcie rośnie liczba przypadków zatrucia alkoholem, które trafiają do polskich szpitali. Tego typu incydenty mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet zagrożenia życia, szczególnie w przypadku spożycia skażonego lub metylowanego alkoholu.
Co to jest zatrucie alkoholowe?
Zatrucie alkoholem może być wynikiem zarówno świadomego działania, jak i przypadkowej ekspozycji na substancję toksyczną. Do zatrucia dochodzi najczęściej wtedy, gdy osoba świadomie przekracza bezpieczną dawkę alkoholu, często w przekonaniu o własnej wysokiej tolerancji, lub w wyniku działań impulsywnych o podłożu kryzysowym. Inna sytuacja to spożycie alkoholu niespożywczego bądź produktu pochodzącego z niepewnego źródła, co wiąże się z dodatkowym ryzykiem.
Nie istnieje jednoznaczna dawka alkoholu, którą można uznać za toksyczną dla każdego organizmu. Jak ujął to Paracelsus, „dawka czyni truciznę” – oznacza to, że każda substancja może być szkodliwa, jeśli zostanie przekroczony jej próg tolerancji.
3 główne kategorie zatrucia alkoholowego
Zatrucia alkoholowe dzieli się na trzy główne kategorie:
- zatrucie ostre, które pojawia się po jednorazowym spożyciu dużej ilości alkoholu, powodując szybko narastające objawy,
- zatrucie podostre, kiedy organizm narażony jest na kilkukrotne, mniejsze dawki alkoholu, a objawy rozwijają się wolniej,
- zatrucie przewlekłe, które występuje na skutek długotrwałego kontaktu z małymi dawkami alkoholu, kumulującymi się w organizmie aż do wystąpienia objawów toksycznych.
Zatrucie alkoholem etylowym
Etanol, czyli alkohol etylowy, to główny składnik napojów wysokoprocentowych, takich jak wódka czy spirytus. W niższych stężeniach (ok. 70%) wykorzystywany jest również do dezynfekcji powierzchni. W zależności od rodzaju trunku, zawartość etanolu może wynosić od 3% do nawet 60%. Dawka śmiertelna dla człowieka wynosi około 300 ml czystego etanolu, co odpowiada wypiciu około 0,7 litra standardowej wódki.
Toksyczność etanolu zależy od wielu czynników, m.in. masy ciała, wieku, stanu zdrowia oraz obecności chorób współistniejących. Alkohol ten wykazuje działanie depresyjne na ośrodkowy układ nerwowy i oddechowy, a śmierć może nastąpić w wyniku śpiączki alkoholowej, aspiracji treści żołądkowej lub niedrożności dróg oddechowych spowodowanej zwiotczeniem języka.
Etanol jest metabolizowany w organizmie do aldehydu octowego, a następnie do kwasu octowego. Co istotne, nie istnieje specyficzna odtrutka dla tego związku chemicznego. Długotrwała ekspozycja zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów przełyku, krtani i żołądka.
Etapy zatrucia alkoholem etylowym
-
I stopień – faza pobudzenia: widoczne są objawy takie jak niezborność ruchowa, bełkotliwa mowa, charakterystyczny zapach alkoholu z ust, nadmierna aktywność, a także nietypowe zachowanie.
-
II stopień – senność i zaburzenia świadomości: pojawiają się problemy z koncentracją, chwiejny chód, osłabienie organizmu i przyspieszona akcja serca.
-
III stopień – zamroczenie: następuje utrata kontroli nad zachowaniem, utrata przytomności, wyraźne otępienie i brak orientacji.
-
IV stopień – zamartwica: rozwija się śpiączka alkoholowa, hipotermia i niewydolność oddechowa z całkowitym brakiem reakcji na bodźce.
Zatrucie alkoholem metylowym
Metanol, znany również jako spirytus drzewny, to bezbarwna ciecz o piekącym, drażniącym smaku, której wygląd i zapach są niemal identyczne jak w przypadku etanolu. Z tego powodu często dochodzi do tragicznych pomyłek, zwłaszcza w przypadku spożycia samodzielnie destylowanego alkoholu lub trunków pochodzących z niepewnego źródła.
Substancja ta jest wysoce toksyczna – już 30 ml metanolu może stanowić dawkę śmiertelną. Wymaga to natychmiastowej hospitalizacji, nawet przy minimalnej ekspozycji. Szczególnie groźne są metabolity metanolu, które odpowiadają za uszkodzenie nerwu wzrokowego i mogą prowadzić do trwałej ślepoty, a także innych poważnych powikłań.
W organizmie metanol przekształcany jest w formaldehyd i kwas mrówkowy, które powodują ciężką kwasicę metaboliczną i wpływają toksycznie na wiele narządów. W efekcie może dojść do uszkodzenia serca, wątroby i ostrej niewydolności nerek.
Zatrucie alkoholem izopropylowym
Alkohol izopropylowy to bezbarwna, lotna ciecz o gorzkim smaku, powszechnie stosowana jako składnik płynów czyszczących, preparatów dezynfekujących oraz wybranych kosmetyków pielęgnacyjnych. Znaleźć go można m.in. w środkach do mycia szyb, płynach przeciwzamarzaniowych czy preparatach wykorzystywanych w placówkach służby zdrowia do dezynfekcji powierzchni.
W porównaniu do alkoholu etylowego, izopropanol wykazuje znacznie wyższą toksyczność – już niewielkie ilości mogą wywołać objawy zatrucia, a dawka śmiertelna szacowana jest na około 240 ml. Dolegliwości mogą pojawić się już po przyjęciu około 20 ml tej substancji.
Toksyczne działanie wykazuje nie tylko sam alkohol izopropylowy, ale także jego główny metabolit — aceton, który powstaje w organizmie podczas rozkładu substancji. Oba związki oddziałują niekorzystnie na ośrodkowy układ nerwowy, a także silnie drażnią błony śluzowe przewodu pokarmowego, zwłaszcza w początkowej fazie zatrucia.
Zatrucie alkoholem izopropylowym może prowadzić do objawów takich jak: utrata koordynacji ruchowej, dezorientacja, niewydolność oddechowa, a w ciężkich przypadkach – śpiączka. Bez odpowiedniego leczenia, spożycie dużej dawki tej substancji może zakończyć się śmiercią.
Jak objawia się zatrucie alkoholowe?
Objawy zatrucia alkoholem mogą dotyczyć niemal każdego układu w organizmie, jednak szczególnie silnie oddziałują na układ nerwowy, oddechowy oraz krążenia. Ich charakter i nasilenie zależą od takich czynników jak: rodzaj spożytego alkoholu, ilość wypitej substancji, czas ekspozycji oraz masa ciała osoby zatrutej.
Wśród najbardziej typowych symptomów zatrucia alkoholowego wyróżniamy:
-
charakterystyczny zapach alkoholu z ust,
-
zaczerwienienie skóry i spojówek,
-
bełkotliwą mowę i zaburzenia widzenia,
-
nudności, wymioty, wzmożoną potliwość,
-
uczucie zimna, dreszcze, gorączkę,
-
bóle i zawroty głowy,
-
osłabienie organizmu, senność,
-
zmiany nastroju, np. euforię lub pobudzenie psychoruchowe,
-
niezborność ruchową i utrudnione utrzymanie równowagi,
-
zaburzenia świadomości, drgawki,
-
brak odruchów fizjologicznych,
-
spłycenie i spowolnienie oddechu,
-
w skrajnych przypadkach — śpiączkę oraz zaburzenia funkcji życiowych, w tym oddychania i krążenia.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia alkoholowego
W sytuacji, gdy istnieje podejrzenie, że doszło do zatrucia alkoholem, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 999. Tego typu stan wymaga interwencji specjalistów – nie da się go „przewietrzyć” ani „wyleczyć domowymi metodami”, takimi jak podawanie mleka.
Skuteczne leczenie możliwe jest wyłącznie w warunkach szpitalnych – na oddziale ratunkowym, toksykologii lub izbie przyjęć. Jeśli osoba jest przytomna, należy zadbać o jej bezpieczeństwo, chroniąc ją przed urazami, szczególnie w przypadku pobudzenia ruchowego lub utraty równowagi. Warto również zatroszczyć się o jej komfort cieplny i psychiczny – w wyniku rozszerzenia naczyń krwionośnych może dojść do hipotermii, dlatego należy ją okryć i ogrzać.
Nie prowokuj wymiotów ani nie podawaj niczego do picia, chyba że wyraźnie zaleci to dyspozytor medyczny. Jeśli nie posiadasz wiedzy z zakresu pierwszej pomocy, słuchaj uważnie wskazówek przekazywanych podczas rozmowy z numerem alarmowym – operator krok po kroku przeprowadzi Cię przez właściwe działania.
Gdy poszkodowany traci przytomność, priorytetem staje się utrzymanie drożności dróg oddechowych – należy ułożyć go w pozycji bocznej bezpiecznej, z lekko odchyloną głową. Dodatkowo trzeba chronić przed wychłodzeniem, przykrywając osobę warstwami ciepłego okrycia. W przypadku zatrzymania krążenia, rozpocznij uciski klatki piersiowej – nie wykonuj wdechów ratowniczych, ponieważ w jamie ustnej mogą znajdować się wymiociny zawierające toksyny, a alkohole przemysłowe są substancjami lotnymi, stanowiąc zagrożenie także dla ratownika.
Leczenie zatrucia alkoholowego
Leczenie zatrucia alkoholem musi odbywać się wyłącznie w warunkach szpitalnych, pod ścisłą kontrolą personelu medycznego. Kluczowym elementem postępowania jest identyfikacja rodzaju spożytego alkoholu, oznaczenie jego stężenia we krwi, surowicy i moczu, a także wykonanie gazometrii z krwi tętniczej, która pozwala wykryć ewentualną kwasicę metaboliczną.
Podstawą leczenia jest stałe monitorowanie funkcji życiowych, zapewnienie prawidłowego krążenia oraz drożności dróg oddechowych. Jeżeli od momentu spożycia minęło niewiele czasu, możliwe jest zastosowanie płukania żołądka. W najcięższych przypadkach stosuje się hemodializę, która pozwala na mechaniczne oczyszczenie krwi z toksyn.
W przypadku zatrucia etanolem lub alkoholem izopropylowym, nie istnieje specyficzna odtrutka, dlatego leczenie opiera się wyłącznie na terapii objawowej i wspomaganiu organizmu w procesie eliminacji trucizny. Inaczej wygląda sytuacja przy zatruciu metanolem – stosuje się wówczas etanol 40% w objętości około 100 ml oraz fomepizol, lek, który hamuje aktywność dehydrogenazy alkoholowej, ograniczając wytwarzanie toksycznych metabolitów, takich jak formaldehyd i kwas mrówkowy.
Przeczytaj również:
Groźne skutki stresu, które trzeba znać Planujesz wakacje za granicą? Zabierz ze sobą kartę EKUZ Nowe zasady wystawiania recept od 14 lutego – co się zmienia? Czy w trakcie stosowania antybiotyku Augmentin można brać Ibuprom? Uczulenie na komary. Jak się objawia, jakie są przyczyny oraz czy wymaga leczenia?Sprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Groźne skutki stresu, które trzeba znać
Autor
Katarzyna Augustyniak
Planujesz wakacje za granicą? Zabierz ze sobą kartę EKUZ
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Nowe zasady wystawiania recept od 14 lutego – co się zmienia?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Czy w trakcie stosowania antybiotyku Augmentin można brać Ibuprom?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Uczulenie na komary. Jak się objawia, jakie są przyczyny oraz czy wymaga leczenia?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.