Cukrzyca – co trzeba o niej wiedzieć?

Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, która była znana już w starożytności. Zobacz, jak ją rozpoznać. Jakie są objawy cukrzycy? Co jest jej przyczyną i co można robić, by zredukować wywoływane przez nią symptomy. Czy cukrzycę można wyleczyć?

Cukrzyca – czym jest?

Cukrzyca określana jest po łacinie jako Diabetes Mellitus, co oznacza: „przelewać” i „słodki”. Nazwa wzięła się od dużych ilości słodkiego moczu, które oddawali chorzy. Dawno temu, aby zbadać mocz próbowano go i na tej podstawie rozpoznawano tę chorobę. Najstarszy zachowany przekaz dotyczący cukrzycy pochodzi z 1550 roku p.n.e. Zawiera mnóstwo recept oraz zasad leczenia, a także opis choroby, która wywołuje niezaspokojone pragnienie, prowadzi do częstego oddawania moczu, utraty wagi, a w konsekwencji śmierci. Tak właśnie objawia się cukrzyca.

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, charakteryzującą się zbyt wysokim poziomem cukru we krwi. Ma to związek z zaburzeniem wydzielania albo działania insuliny.

Rodzaje cukrzycy

Obowiązująca jak dotąd w Polsce klasyfikacja ICD 10 wyróżnia 5 rodzajów cukrzycy. Wskazać można na:

• cukrzycę insulinozależną,
• cukrzycę insulinoniezależną,
• cukrzycę związaną z niedożywieniem,
• cukrzycę nieokreśloną,
• inne określone postacie cukrzycy.

Inaczej sklasyfikowało typy cukrzycy WHO oraz Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne. Te dwie organizacje wskazują na takie rodzaje tej choroby jak:

• cukrzyca typu 1 – zalicza się ją do grupy chorób autoimmunologicznych. Dotyczy około 15-20% wszystkich przypadków cukrzycy. W jej przebiegu układ odpornościowy atakuje i niszczy komórki β wysp trzustkowych. Przekłada się to na to, że organizm nie potrafi już samodzielnie produkować insuliny, która jest niezbędna, by następował prawidłowy metabolizm cukrów;
• cukrzyca typu 2 – ten rodzaj cukrzycy nazywany jest też cukrzycą insulinoniezależną. Na ten typ cukrzycy choruje około 80% wszystkich pacjentów, stąd zazwyczaj samo określenie „cukrzyca” jest utożsamiane właśnie z tym rodzajem choroby. U pacjentów rozpoznaje się nieprawidłowe wydzielanie insuliny oraz mniejszą wrażliwość na ten hormon w tkankach obwodowych;
• cukrzyca o znanej etiologii – w tej grupie wymienia się wszystkie rodzaje cukrzycy, które nie należą do powyżej opisanych. Tu znajdują się takie typy cukrzycy, których podłożem są m.in.: uszkodzenie zewnątrzwydzielniczej części trzustki, np. przez nowotwory, mukowiscydozę, chorobę Addisona, uszkodzenie poalkoholowe; a także endokrynopatia wywołana np. zespołem Cushinga, akromegalią, nadczynnością tarczycy. W tej kategorii znajduje się też cukrzyca wywołana przez zakażenia, np. różyczką, a także cukrzycę, której podłożem są choroby immunologiczne;
• cukrzyca ciężarnych – to osobna grupa w wymienionych klasyfikacjach. Za tego rodzaju cukrzycę uznaje się każde zaburzenie tolerancji glukozy, które rozpoczyna się albo jest po raz pierwszy rozpoznane w ciąży. Po zakończeniu ciąży objawy ustępują samoistnie, jednak cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 po około 15-20 latach. Ten rodzaj cukrzycy może też powtórzyć się w kolejnej ciąży.

Objawy cukrzycy typu 2 – co ją wywołuje?

Cukrzyca wieku dorosłego, cukrzyca insulinoniezależna – to znane synonimy tej odmiany cukrzycy. Naszą charakterystykę zaczynamy właśnie od niej, ponieważ ten typ jest najpopularniejszym na świecie.

Jak już wspomnieliśmy, główną przyczyną cukrzycy tego rodzaju jest mniejsza wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Ten stan nazywany jest insulinoopornością. Spadek wrażliwości na ten hormon rozpoznaje się w sercu, wątrobie, tkance tłuszczowej, a także mięśniach szkieletowych.

Brak aktywności fizycznej i niewłaściwa dieta to dwie główne przyczyny cukrzycy typu 2. Warto przypomnieć, że w jej rozwoju biorą też udział czynniki genetyczne. Ryzyko rozwoju tej choroby wzrasta u pacjentów z otyłością, chorobami serca, nadciśnieniem tętniczym, a także u tych, którzy w rodzinie mieli osoby z cukrzycą.

Niestety, przez wiele lat choroba może nie dawać żadnych symptomów, a pierwsze objawy cukrzycy nierzadko pojawiają się na tyle późno, że pacjent musi borykać się z wieloma powikłaniami, m.in. uszkodzeniem narządów, a także krótszym życiem.

Jakie są objawy cukrzycy? Ujawniają się one stopniowo. Wśród nich wskazać można na:

• oddawanie bardzo dużej ilości moczu,
• wzmożone pragnienie,
• ogólne osłabienie,
• infekcje układu moczowego,
• świąd skóry,
• świąd narządów płciowych,
• zaburzenia ukrwienia, np. odczucie chłodnych stóp,
• grzybica na stopach,
• trudności w gojeniu się ran,
• trudności z podjęciem współżycia u mężczyzn,
• zmiany ropne na skórze.

Co można jeść przy cukrzycy typu 2? Pierwszym celem diety przy tej chorobie jest redukcja liczby kalorii i zrzucenie nadmiaru kilogramów. Jadłospis osoby z tym typem choroby powinien opierać się na 5 posiłkach: 3 głównych i 2 mniejszych. Kaloryczność diety jest dostosowywana do pacjenta. Aby uzyskać niski indeks glikemiczny, menu powinno uwzględniać posiłki składające się z węglowodanów złożonych, tłuszczu oraz białka.

Cukrzyca typu 1 – przyczyny i symptomy

Tak jak wspomnieliśmy, ten typ cukrzycy zaliczany jest do chorób autoimmunologicznych. Określa się ją również cukrzycą insulinozależną albo cukrzycą wieku dziecięcego lub młodzieńczego, gdyż zwykle występuje w pierwszych 20 latach życia.

Bezpośrednią przyczyną jej wystąpienia jest uszkodzenie komórek beta wysp Lengerhansa trzustki. To one odpowiadają za wytwarzanie insuliny. W konsekwencji dochodzi do problemów z wydzielaniem tego hormonu.

Pośrednie przyczyny cukrzycy typu 1, a więc czynniki ryzyka prowadzące do uszkodzenia komórek beta wysp trzustkowych to:

• przyjmowanie niektórych leków,
• substancje chemiczne,
• infekcje, zwykle o podłożu wirusowym,
• stres,
• geny – mają tu częściowe znaczenie.

Co ciekawe, w obrębie tego rodzaju cukrzycy wyróżnia się również dwa kolejne typy tej choroby. Pierwszy z nich to: rzadko spotykana cukrzyca monogenowa wywołana mutacją jednego genu, która przekłada się na problem z wydzielaniem insuliny. Drugi z nich to cukrzyca uwarunkowana wielogenowo

Przebieg tej choroby jest dość dynamiczny. Wśród najpopularniejszych symptomów wymienić należy te związane z funkcjonowaniem całego ciała.

Cukrzyca –  jakie są objawy?

Cukrzyca ma kilka charakterystycznych symptomów, pośród których znajdują się:

• osłabienie organizmu,
• wzmożone pragnienie,
• szybka utrata masy ciała,
• permanentne uczucie zmęczenia,
• pogorszenie koncentracji,
• zaburzenia świadomości,
• pogorszenie ostrości wzroku.

Co można jeść przy cukrzycy typu 1? Chory powinien pamiętać o regularnych posiłkach, ponieważ może mu grozić hipoglikemia, czyli obniżenie poziomu glukozy. Nie ma jednej diety przeznaczonej dla cukrzyków. Każdy jadłospis powinien być indywidualnie dostosowany do chorego, przy uwzględnieniu jego zapotrzebowania na insulinę. Przede wszystkim trzeba przestrzegać zasad zdrowej diety, unikać cukrów prostych, porcje nie powinny być zbyt obfite. Wskazane jest zjadanie 5-6 mniejszych posiłków dziennie. Wśród produktów zalecanych znajdują się te, zawierające węglowodany złożone, np. grube kasze, orzechy, warzywa. W diecie nie może zabraknąć zdrowych tłuszczów oraz białka, choć w mniejszych ilościach niż węglowodanów złożonych. Sprawdzają się w diecie potrawy gotowane na parze. Należy natomiast rezygnować z potraw rozgotowanych, ponieważ wywołują wzrost poziomu cukru we krwi.

Cukrzyca ciążowa – objawy oraz podłoże

Cukrzyca ciążowa to przejściowe zaburzenie, które diagnozuje się na podstawie podwyższonego poziomu glukozy we krwi u ciężarnej. Nierzadko cukrzyca ciążowa daje objawy związane z obecnością glukozy w moczu. Zazwyczaj początek tej dolegliwości przypada na III trymestr ciąży i mija wraz z rozwiązaniem ciąży.

To jednak niebezpieczeństwo zarówno dla matki, jak i dziecka. Cukrzyca ciążowa stwarza ryzyko przedwczesnego porodu, stanu przedrzucawkowego u kobiety, a także zwiększa prawdopodobieństwo konieczności przeprowadzenia cesarskiego cięcia. Dziecko może urodzić się z dużą masą urodzeniową, z kwasicą ketonową, wielowodziem, a także szeregiem wad wrodzonych, np. z wadami serca i wadami cewy nerwowej.

Ponadto w ciągu najbliższych 15 lat od wystąpienia cukrzycy ciążowej u kobiet rozwinęła się cukrzyca typu 2. Wśród czynników ryzyka wymienia się nadwagę matki, ciążę po 35. roku życia, zespół policystycznych jajników, cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach, nadciśnienie tętnicze, wcześniejsze porody dzieci z wysoką masą urodzeniową, ponad 4000 g, rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2.

Cukrzyca ciążowa – charakterystyczne objawy

Warto wiedzieć, jakie są typowe objawy, które wskazują na możliwość wystąpienia cukrzycy ciążowej. Należą do nich:

• częste infekcje skórne, a także pęcherza i pochwy,
• senność,
• zmęczenie,
• zaburzenia widzenia,
• nagły przyrost wagi,
• za szybki wzrost płodu w stosunku do etapu ciąży.

Co ciekawe, tego typu cukrzyca może przebiegać bez objawów. Jednak bardzo istotne jest pozostawanie ciężarnej pod opieką lekarską, m.in. z uwagi na powikłania cukrzycowe płodu, w tym zaburzenia jego wzrastania i noworodka, np. zaburzenia oddychania, hipoglikemia, zaburzenia neurologiczne.

Diagnostyka cukrzycy

Aby rozpoznać cukrzycę, bazuje się na znanych objawach klinicznych tej choroby. Dodatkowo specjalista dokonuje pomiaru cukru we krwi na czczo, a także tzw. pomiaru przygodnego. Ten drugi następuje o jakiejkolwiek porze dnia, bez znaczenia pozostaje czas, jaki upłynął od ostatniego posiłku. Kolejnym wyznacznikiem są wyniki testy doustnego obciążenia glukozą.

Chorzy są zobligowani również do samodzielnych badań – nawet kilka razy dziennie muszą weryfikować poziom glukozy we krwi. Aby wykonać pomiar stosuje się glukometr.

Przebieg cukrzycy monitorować można również za pomocą takich badań jak:

• oznaczenie stężenia białka;
• oznaczenie ciał ketonowych w moczu albo surowicy;
• ocena poziomu hemoglobiny glikozylowanej.

Jak leczyć cukrzycę?

Zastrzyki insuliny to podstawowa forma leczenia chorych na cukrzycę typu 1. Pacjenci muszą kontrolować poziom glukozy we krwi i kilka razy dziennie wstrzykiwać insulinę. Obecnie możliwe jest też korzystanie z tzw. pompy insulinowej, czyli urządzenia zakładanego w okolicach talii, wstrzykującego samodzielnie odpowiednie ilości insuliny pod skórę.

Większe pole do manewru jest natomiast w przypadku chorych na cukrzycę typu 2. Sposób terapii dostosowuje się do rozwoju choroby. Poziom glukozy można najpierw próbować kontrolować za pomocą diety oraz aktywności fizycznej. Część pacjentów musi z kolei przyjmować doustne leki na cukrzycę. Niektórzy powinni korzystać z zastrzyków insulinowych. Co ciekawe, osoby z cukrzycą typu 2 zwykle zażywają dwa różne leki na cukrzycę, a czasem dodatkowo zastrzyki z insuliną.

Warto wspomnieć, że leki na cukrzycę dzieli się na kilka grup. Są to:

• leki, które wspomagają wydzielanie insuliny,
• leki wspierające wrażliwość organizmu na insulinę,
• leki, które ograniczają wchłanianie cukrów w układzie pokarmowym.

Apteka Codzienna to apteka internetowa to miejsce, w którym znajdziesz prawie każdy, niezbędny lek na cukrzycę.

Cukrzyca to choroba, która może mieć wiele odmian i mnóstwo przyczyn. Choć prym wiedzie cukrzyca typu 2 to jednak równie niebezpieczne są: cukrzyca typu 1 i cukrzyca ciążowa. Wyleczalna jest tylko ta ostatnia. Nasza apteka internetowa to miejsce, gdzie znajdziesz wskazówki związane z tym, jak radzić sobie ze wskazanymi chorobami.