Szybka wysyłka w 1 dzień
Szybka dostawa z 
Szukaj
Czym może grozić zatrucie pleśnią? GIS ostrzega - nie spożywaj owoców i warzyw z pleśnią
Pleśń to potoczne określenie określonych gatunków grzybów mikroskopowych, które mogą rozwijać się zarówno na powierzchniach w pomieszczeniach, jak i na produktach spożywczych. Choć niektóre szczepy pleśni są wykorzystywane w celach technologicznych, m.in. w przemyśle farmaceutycznym czy spożywczym, to znaczna ich część może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia człowieka.
Szczególnie niebezpieczne są pleśnie wytwarzające mikotoksyny – czyli toksyczne związki chemiczne, które mogą prowadzić do poważnych zatruć, zaburzeń funkcjonowania narządów wewnętrznych, a nawet wykazywać działanie rakotwórcze. Z tego względu obecność pleśni, zwłaszcza w żywności lub na powierzchniach użytkowych, powinna być traktowana jako czynnik ryzyka i poddana eliminacji.
Gdzie pojawia się pleśń?
Pleśń do wzrostu potrzebuje jedynie wilgoci i ciepła, co sprawia, że łatwo pojawia się w warunkach domowych – zwłaszcza w niewłaściwie przechowywanej żywności.
Do produktów szczególnie podatnych na zakażenie pleśnią należą:
-
pieczywo,
-
świeże owoce i warzywa,
-
orzechy, nasiona i ziarna,
-
produkty przetworzone, takie jak dżemy, konfitury czy marynaty.
Warto podkreślić, że pleśń nie zawsze rozwija się jedynie na powierzchni – jej strzępki mogą przenikać w głąb produktu, pozostając niewidoczne gołym okiem, a jednocześnie mogą produkować toksyczne związki, znane jako mykotoksyny. Spożycie żywności zanieczyszczonej pleśnią może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zwłaszcza gdy zawiera ona substancje o działaniu toksycznym lub alergennym.
Nie wszystkie gatunki pleśni są jednak szkodliwe – niektóre są celowo wykorzystywane w przemyśle spożywczym, m.in. w procesie produkcji serów pleśniowych takich jak brie, camembert czy roquefort. To właśnie odpowiednio dobrane szczepy pleśni odpowiadają za ich unikalny smak, zapach i strukturę.
Pleśń w budynkach – gdzie się rozwija i jakie niesie zagrożenia?
Pleśń wewnątrz pomieszczeń rozwija się najczęściej tam, gdzie występuje nadmierna wilgoć i niewystarczająca wentylacja. Do szczególnie narażonych miejsc należą:
-
łazienki i kuchnie, zwłaszcza okolice okien, fug, umywalek i kabiny prysznicowej,
-
piwnice,
-
przestrzenie znajdujące się pod tapetami,
-
systemy wentylacyjne i klimatyzatory.
Najczęściej spotykane są grzyby pleśniowe z rodzajów Cladosporium, Aspergillus i Alternaria. Ich zarodniki unoszą się w powietrzu, są niewidoczne dla oka i mogą być wdychane przez osoby przebywające w zainfekowanych pomieszczeniach, co stwarza ryzyko dla zdrowia – zwłaszcza u osób z osłabioną odpornością, alergiami lub astmą.
Szczególne zagrożenie stanowi tzw. czarna pleśń, powodowana przez grzyb Stachybotrys chartarum, który produkuje toksyczne mikotoksyny trichotecenowe. Ma charakterystyczny ciemnozielony lub czarny kolor oraz śluzowatą konsystencję. Grzyb ten rozwija się w środowiskach o wysokiej wilgotności, często po zalaniach, awariach instalacji czy przeciekach dachowych.
Stachybotrys chartarum szczególnie dobrze rozwija się w materiałach budowlanych zawierających celulozę, takich jak tapety, płyty kartonowo-gipsowe, wykładziny czy izolacje termiczne. Mikotoksyny wytwarzane przez ten rodzaj pleśni mogą przedostawać się do organizmu nie tylko przez wdychanie, ale również poprzez kontakt ze skórą lub drogę pokarmową, co czyni tę formę pleśni szczególnie niebezpieczną dla zdrowia człowieka.
Mikotoksyny – toksyczne związki wytwarzane przez pleśnie
Niektóre gatunki grzybów pleśniowych wytwarzają szkodliwe substancje chemiczne, określane jako mikotoksyny. Są to związki o silnym działaniu toksycznym, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka – nawet w bardzo niewielkich stężeniach.
Wśród najczęściej występujących mikotoksyn wyróżniamy:
-
aflatoksyny – produkowane przez grzyby z rodzaju Aspergillus, wykazują działanie rakotwórcze, szczególnie w obrębie wątroby. Charakteryzują się wysoką odpornością na działanie temperatury, przez co mogą przetrwać procesy obróbki termicznej. Ich obecność odnotowuje się m.in. w kukurydzy, orzeszkach ziemnych, a także w niektórych nasionach roślin oleistych.
-
ochratoksyna A – wytwarzana przez grzyby z rodzajów Aspergillus i Penicillium. Związek ten może prowadzić do uszkodzenia nerek oraz wpływać negatywnie na funkcjonowanie układu odpornościowego. Jej śladowe ilości mogą pojawiać się m.in. w zbożach, kawie, winie i suszonych owocach.
-
patulina – toksyna o działaniu neurotoksycznym, najczęściej wykrywana w nadpsutych owocach, zwłaszcza w jabłkach oraz w ich przetworzonych formach, takich jak soki, musy czy przeciery owocowe.
Obecność mikotoksyn w żywności to poważny problem zdrowotny i higieniczny, dlatego tak ważne jest unikanie produktów o widocznych oznakach pleśni lub zgnilizny oraz przestrzeganie zasad prawidłowego przechowywania żywności.
Pleśń a zdrowie – możliwe skutki kontaktu z grzybami pleśniowymi
Pleśnie mogą oddziaływać na ludzki organizm na wiele sposobów, a ich wpływ uzależniony jest od gatunku grzyba, drogi przedostania się do organizmu oraz czasu ekspozycji. Nawet krótkotrwały kontakt z niektórymi rodzajami pleśni może prowadzić do niepożądanych reakcji, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością lub chorobami przewlekłymi.
-
reakcje alergiczne – wiele gatunków pleśni działa jako silny alergen. Wdychanie zarodników może powodować objawy takie jak: kichanie, kaszel, podrażnienie oczu, świszczący oddech, a u osób z astmą lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) – może prowadzić do zaostrzenia objawów choroby.
-
zakażenia grzybicze – u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym kontakt z zarodnikami pleśni może skutkować poważnymi infekcjami grzybiczymi o charakterze układowym. Przykładem jest aspergiloza, wywoływana przez grzyby z rodzaju Aspergillus, która może prowadzić m.in. do zapalenia płuc, uszkodzenia zatok przynosowych, a w cięższych przypadkach – do rozsianej infekcji narządowej.
-
działanie mikotoksyn – długotrwałe narażenie na obecność mikotoksyn – toksycznych substancji produkowanych przez niektóre gatunki pleśni – może skutkować uszkodzeniem wątroby i nerek, zaburzeniami gospodarki hormonalnej, pogorszeniem funkcji neurologicznych, osłabieniem odporności, a nawet zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów.
Jak wygląda zatrucie pleśnią? Jak ją wykryć?
Zatrucie wywołane przez pleśń może być trudne do rozpoznania, ponieważ jego objawy są często niespecyficzne i mogą przypominać symptomy innych schorzeń, takich jak infekcje dróg oddechowych, alergie czy przewlekłe stany zapalne.
W celu postawienia trafnej diagnozy i oceny wpływu ekspozycji na grzyby pleśniowe lub mikotoksyny, lekarz może zlecić wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych, takich jak:
-
testy alergiczne, pozwalające ocenić nadwrażliwość na konkretne alergeny pleśniowe,
-
analiza krwi – w tym oznaczenie poziomu enzymów wątrobowych oraz markerów stanu zapalnego,
-
badanie mikologiczne, mające na celu wykrycie obecności grzybów w próbkach biologicznych (np. z nosa, gardła, skóry),
-
oznaczenie mikotoksyn w krwi lub moczu, które może potwierdzić kontakt z toksycznymi związkami produkowanymi przez pleśnie.
Wczesne wykrycie ekspozycji na szkodliwe pleśnie i ich metabolity jest kluczowe dla skutecznego leczenia i ograniczenia ryzyka powikłań zdrowotnych.
Leczenie zatrucia pleśnią – jak przebiega terapia?
Terapia w przypadku zatrucia pleśnią powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza, a kluczowym elementem postępowania jest usunięcie źródła ekspozycji na pleśń, czyli eliminacja środowiska sprzyjającego rozwojowi grzybów.
Rodzaj zastosowanego leczenia farmakologicznego zależy od rodzaju objawów i stopnia zaawansowania zatrucia. W zależności od sytuacji, w leczeniu wykorzystuje się:
-
leki przeciwgrzybicze, takie jak itrakonazol czy amfoterycyna B, szczególnie w przypadku grzybic układowych, które mogą pojawić się u osób z obniżoną odpornością,
-
leki przeciwhistaminowe oraz glikokortykosteroidy, stosowane w łagodzeniu objawów alergicznych reakcji na pleśń, takich jak kichanie, świąd, duszność czy wysypki.
W niektórych przypadkach lekarz może również zalecić wsparcie detoksykacyjne organizmu, szczególnie jeśli istnieje ryzyko uszkodzenia wątroby przez mikotoksyny. W terapii wspomagającej często wykorzystywane są:
-
ekstrakty z ostropestu plamistego,
-
fosfolipidy wspierające regenerację komórek wątrobowych,
-
probiotyki, które korzystnie wpływają na florę jelitową i wspomagają naturalną barierę ochronną organizmu.
Jak skutecznie zabezpieczyć się przed pleśnią?
Pleśń to nie tylko nieestetyczne przebarwienia na ścianach czy zepsuta żywność – jej obecność może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych pozwala skutecznie ograniczyć ryzyko rozwoju pleśni w przestrzeniach mieszkalnych oraz chronić organizm przed ekspozycją na mikotoksyny.
Aby zapobiec namnażaniu się grzybów pleśniowych w domu:
-
zapewnij odpowiednią wentylację i utrzymuj niską wilgotność, zwłaszcza w takich pomieszczeniach jak łazienka i kuchnia.
-
stosuj pochłaniacze wilgoci lub osuszacze powietrza, szczególnie w miejscach narażonych na zawilgocenie.
-
regularnie czyszcz i konserwuj systemy wentylacyjne oraz klimatyzację, które mogą gromadzić zarodniki pleśni.
-
w przypadku zauważenia wykwitów – usunąć pleśń jak najszybciej, wykorzystując do tego specjalistyczne środki grzybobójcze.
-
nie przechowuj przedmiotów w piwnicach, garażach i innych wilgotnych przestrzeniach, które sprzyjają rozwojowi grzybów.
Równie istotna jest ochrona żywności przed pleśnią:
-
nigdy nie spożywaj produktów, które wykazują oznaki spleśnienia, nawet jeśli usunięto zewnętrzne warstwy – toksyny mogą przenikać do wnętrza.
-
przechowuj jedzenie w chłodnych, suchych warunkach, najlepiej w szczelnych opakowaniach.
-
kupuj orzechy, nasiona i produkty zbożowe tylko z wiarygodnych źródeł, które zapewniają kontrolę jakości.
-
unikaj długiego przechowywania domowych przetworów, zwłaszcza w temperaturze pokojowej lub przy braku konserwacji.
Przeczytaj również:
Czym są kolki u niemowląt i jak ich unikać? Sposoby na pozbycie się kolki niemowlęcej Sprawdź popularne postanowienia noworoczone dla zdrowia Czym jest choroba brudnych rąk czyli żółtaczka pokarmowa? Nowe ogniska zachorowań na WZW Mleczko pszczele - pochodzenie, właściwości i wartości odżywcze Jakie zioła wybrać na prawidłowe trawienie?Sprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Czym są kolki u niemowląt i jak ich unikać? Sposoby na pozbycie się kolki niemowlęcej
Autor
Wiktoria Ozimek
Sprawdź popularne postanowienia noworoczone dla zdrowia
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Czym jest choroba brudnych rąk czyli żółtaczka pokarmowa? Nowe ogniska zachorowań na WZW
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Mleczko pszczele - pochodzenie, właściwości i wartości odżywcze
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Jakie zioła wybrać na prawidłowe trawienie?
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.