Jak zadbać o siebie w połogu?

Ciąża to wymagający czas dla kobiety. Przez dziewięć miesięcy każdy narząd w ciele przyszłej mamy dostosowuje się, by zapewnić rozwijającemu się płodowi jak najlepsze warunki do rozwoju. Nic zatem dziwnego, że po porodzie organizm potrzebuje czasu, aby wrócić do normy. Służy ku temu okres połogu. Ile trwa połóg? Czego można się wówczas spodziewać? Jak wesprzeć świeżo upieczoną mamę w trakcie połogu? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!

Połóg – co to takiego?

Połóg to okres po porodzie, podczas którego w organizmie matki dochodzi do fizjologicznych i anatomicznych zmian, pozwalających na powrót funkcjonowania organizmu do stanu przed ciążą. Po trudach dziewięciu miesięcy ciąży kobiece ciało potrzebuje czasu na regenerację i powrót do formy. Część mam skupia się w tym czasie głównie na niemowlaku, jednak w połogu kobieta powinna także zadbać o swoje dobre samopoczucie i zdrowie. Może to zrobić, nie tylko korzystając z produktów dla ciężarnych i mam, ale przede wszystkim dając sobie czas na odzyskanie sił. Właśnie dlatego, szczególnie w okresie połogu, nie powinna zostawać sama z opieką nad maluchem.

„Czwarty trymestr” – ile trwa połóg?

Połóg rozpoczyna się w momencie bezpośrednio po porodzie i trwa przez następne 6 tygodni. Z tego powodu nazywany jest niekiedy czwartym trymestrem ciąży. Okres ten dzieli się na:

• czas bezpośrednio po porodzie – obejmuje pierwsze 24 godziny;
• połóg wczesny – obejmuje pierwszy tydzień po porodzie;
• połóg późny – trwa do 6 tygodni po porodzie.

Bez względu na to, ile trwa połóg, kobieta, która urodziła dziecko, powinna mieć nieco więcej cierpliwości do siebie i swojego ciała w czasie kilku miesięcy po porodzie.

Połóg po porodzie naturalnym

Jeśli poród prowadzony jest drogami natury, dość często dochodzi do samoistnego pęknięcia krocza bądź konieczności jego nacięcia, zwłaszcza jeśli rodzące się dziecko jest sporych rozmiarów lub ciężarna kobieta nie przygotowywała się w odpowiedni sposób do porodu. Jeśli uraz jest duży, lekarz najczęściej decyduje o konieczności założenia szwów chirurgicznych, które ułatwią gojenie. Należy jednak pamiętać, że nawet jeżeli nie doszło u kobiety do uszkodzenia okolic krocza, przechodzące przez kanał rodny dziecko, pozostawia liczne mikrourazy w ścianach pochwy.

Połóg po porodzie drogami natury wymaga zatem szczególnej troski, aby rana okolic krocza pozostawała czysta i nie wdało się zakażenie. Udowodniono, że regularnie podmywanie i częste wietrzenie okolic intymnych znacznie przyspiesza gojenie się poporodowych urazów. Jednoczenie kobieta w połogu powinna powstrzymać się w tym okresie od współżycia, a także kąpieli w wannie czy pływania w basenie.

Połóg po cięciu cesarskim

Około 40% porodów w Polsce odbywa się drogą cięcia cesarskiego. Mimo swojej powszechności cięcie cesarskie jest poważną operacją chirurgiczną – w celu wydobycia płodu z jamy macicy lekarz położnik musi rozciąć aż siedem warstw powłok brzusznych. Nie powinno zatem dziwić, że połóg po cięciu cesarskim, zwłaszcza przez pierwsze kilka dni, wygląda trochę inaczej niż połóg po porodzie naturalnym. Przez pierwszą dobę po operacji kobieta musi pozostawać w łóżku, a jej parametry życiowe są ciągle monitorowane. Świeżo upieczona mama może wstać dopiero po upływie 24 godzin, jednak nadal musi szczególnie uważać na ranę, aby nie poddawać jej nadmiernym naprężeniom i nie dopuścić do jej rozejścia się. Należy ją regularnie oczyszczać i zmieniać opatrunki, aby nie doszło do nadkażenia rany.

Krwawienie w połogu – czego można się spodziewać?

Podczas porodu drogami natury kobieta traci do 500 ml krwi, natomiast w trakcie cesarskiego cięcia – do 1000 ml. Po urodzeniu dziecka i popłodu, czyli łożyska, pępowiny i błon płodowych, właściwie cała powierzchnia jamy macicy jest jedną wielką raną i potrzebuje czasu na wygojenie. Właśnie dlatego w połogu pojawia się krwawienie, którego charakter zmienia się w czasie. Przez pierwszy tydzień po porodzie odchody połogowe mają kolor intensywnej czerwieni i mogą przypominać krwawienie miesięczne. W ciągu kolejnego tygodnia wydzielina zmienia kolor na bardziej brunatny, jest nieco mniej intensywna. Po 14 dniach od porodu odchody połogowe mają zazwyczaj żółte zabarwienie, stają się coraz bardziej śluzowe. W zależności od indywidualnych uwarunkowań, krwawienie po porodzie może utrzymywać się do 4 lub nawet 6 tygodni.

Higiena intymna podczas połogu

Higiena intymna w połogu jest nieco inna, w zależności od tego, czy dziecko urodziło się drogami natury, czy poprzez cesarskie cięcie. W obu przypadkach kobieta będzie doświadczać krwawień połogowych. W drogeriach i aptekach dostępne są specjalne podkłady dla kobiet w połogu. Należy się również zaopatrzyć w specjalne majtki, wykonane z przewiewnej siateczki, która nie wywołuje ucisku i pozwala tkankom krocza oddychać. Zdecydowanie przeciwwskazane jest stosowanie tamponów lub kubeczków menstruacyjnych, ponieważ mogą one doprowadzić do zakażenia. W czasie połogu konieczne jest częste podmywanie okolic krocza, jednak przeciwwskazane jest zażywanie gorących kąpieli, ze względu na to, że ciepła woda może rozszerzać naczynia krwionośne i nasilać krwawienie.

Jak zatroszczyć się o kobietę w połogu?

Połóg to okres, kiedy kobieta potrzebuje czasu na regenerację. Szczególnej troski i opieki wymaga również noworodek. Nieocenioną rolę podczas adaptacji mamy i dziecka do nowej rzeczywistości pełni świeżo upieczony tata lub inne bliskie osoby. Przejęcie części obowiązków związanych z pielęgnacją noworodka jest nie tylko szansą na regenerację dla kobiety w połogu, ale również stwarza dla ojca niepowtarzalną okazję do nawiązania bliskiej relacji z nowo narodzonym dzieckiem. Natomiast zaopiekowanie się potrzebami mamy, zatroszczenie się o ciepły posiłek czy zaopatrzenie jej w niezbędne produkty dla ciężarnych i mam, stwarza dla partnerów możliwość pogłębienia relacji i wyrażenia uczuć względem siebie.

Opieka medyczna nad kobietą w połogu

Tuż po porodzie, podczas pobytu w szpitalu, świeżo upieczona mama jest kilkukrotnie badana przez lekarzy położników i doświadczone położne. Szczegółowe zalecenia odnośnie postępowania po wyjściu ze szpitala są natomiast umieszczone w karcie wypisowej, które kobieta otrzymuje tuż przed powrotem do domu. W okresie połogu zazwyczaj ma miejsce przynajmniej jedna wizyta domowa położnej środowiskowej, która kontroluje stan zdrowia dziecka i mamy, a także doradza rodzicom, jak najlepiej zadbać o noworodka. Kontrolna wizyta u ginekologa planowana jest około 6 tygodni po porodzie, czyli na koniec połogu. Warto jednak zgłosić się do lekarza szybciej, jeśli:

• krwawienie z dróg rodnych się nasila;
• zapach odchodów połogowych ma inny, nieprzyjemny zapach;
• krocze jest mocniej zaczerwienione, opuchnięte lub bardziej bolesne;
• wystąpiła gorączka lub stan podgorączkowy;
• oddawanie moczu stało się bolesne lub towarzyszy mu pieczenie;
• piersi są bardziej bolesne, zaczerwienione lub ciepłe w dotyku;
• pojawił się nagły obrzęk lub ból nóg.

Zdrowie psychiczne świeżo upieczonej mamy

Gospodarka hormonalna kobiety w połogu jest mocno rozchwiana. Przekłada się to bezpośrednio na większą wrażliwość i niestabilność emocjonalną. W krótkim czasie samopoczucie młodej mamy może zmienić się z euforii w przygnębienie i odwrotnie. Właśnie dlatego tak ważne jest, by pozostawała ona pod opieką bliskich osób, które będą pamiętały o jej potrzebach. Stabilizacja nastroju może trwać nieco dłużej niż sam połóg, ponieważ pojawienie się dziecka w rodzinie zmienia dotychczasową rzeczywistość i świeżo upieczona mama musi powoli się przystosować do nowej codzienności. W przypadku dłużej utrzymującego się smutku, poczucia beznadziei czy bezradności, które mogą świadczyć o rozwoju depresji poporodowej, warto skontaktować się z Poradnią Zdrowia Psychicznego.

Ćwiczenia w połogu – jak wrócić do dawnej formy i sprawności?

Jednym z częstszych oczekiwań młodych mam względem samych siebie, jest jak najszybsze pozbycie się ciążowych kilogramów i powrót do pełnej sprawności. Aktywność fizyczna w okresie połogu jest jednak istotna nie tylko z tego powodu. Regularne ćwiczenia poprawiają nastrój, kondycję, odporność, a także zmniejszają ryzyko zaburzeń metabolicznych. W okresie połogu aktywność fizyczna jest jak najbardziej wskazana, jednak powinna ona być dostosowana do możliwości organizmu, tak aby nie nadwyrężać sił i nie pogorszyć stanu kobiety w połogu. Ćwiczenia w połogu powinny mieć charakter umiarkowany, a nawet lekki. Specjaliści polegają rozpocząć powrót do formy od spokojnych spacerów, tym bardziej że przebywanie na świeżym powietrzu jest ważne również dla noworodka.

Fizjoterapia uroginekologiczna – czemu fachowa opieka jest tak ważna?

Fizjoterapeuci uroginekologiczni to specjaliści, którzy swoją uwagę poświęcają mięśniom dna miednicy. Zajmują się nie tylko kobietami w ciąży i połogu, ale służą pomocą również w przypadku bolesnych miesiączek, nietrzymania moczu lub zaburzeń defekacji. Wizytę u fizjoterapeuty uroginekologicznego warto zaplanować już na etapie przygotowań do ciąży. Doradzi on, jak najlepiej zadbać o mięśnie dna miednicy, które w czasie ciąży i porodu są poddawane działaniu znacznych sił.  Doświadczony fizjoterapeuta wyjaśni również, co to połóg i jakie aktywności można w jego czasu podjąć. Ćwiczenia w połogu zalecane przez tych specjalistów koncentrują się na ograniczeniu występowania powikłań ciąży, takich jak nietrzymanie moczu, zaparcia lub bolesne współżycie.

Podsumowanie

Jeszcze kilkanaście lat temu niezbyt często mówiono o tym, co to jest połóg. Większość szkół rodzenia, przygotowujących rodziców na pojawienie się dziecka, nie omawiała szczegółowo treści związanych z tym trudnym okresem. Tymczasem jest to niezwykle ważny czas dla świeżo upieczonej mamy, od którego zależy jej samopoczucie oraz zdrowie. Właśnie dlatego powinna ona być wtedy otoczona troskliwą opieką najbliższych, a w razie potrzeby ‒ także doświadczonych specjalistów.