Jak niedoczynność tarczycy wpływa na rozwój ciąży?

Niedoczynność tarczycy to dość powszechna dolegliwość, która wpływa nie tylko na organizm kobiety ciężarnej, ale również rozwijającego się płodu. Jaki jest związek pomiędzy niewłaściwie działającą tarczycą a ciążą. Czy problemy tarczycowe powinny stanowić powód do niepokoju dla przyszłej mamy? Czy tarczyca wpływa na ciążę? Jak radzić sobie z tą dolegliwością i dbać o zdrowie nienarodzonego dziecka?

Niedoczynność tarczycy – czym jest? Klasyczne objawy

Niedoczynność tarczycy to obecnie najczęstsze zaburzenie tego gruczołu. Dotyczy około 5% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Chora tarczyca w przebiegu tej dolegliwości wytwarza za małą ilość hormonów, co prowadzi do wielu objawów.

Co może świadczyć o nieprawidłowej pracy gruczołu tarczycowego? Jakie symptomy są typowe dla tego problemu zdrowotnego? Charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy symptomy to:

• uczucie ciągłego zimna,
• zmęczenie, senność,
• przyrost masy ciała,
• problemy z zaparciami,
• niskie ciśnienie,
• sucha, łuszcząca się skóra,
• wypadające włosy,
• rzadsze oddawanie stolca.

Objawy chorej tarczycy mogą mieć różne nasilenie, w zależności od stopnia rozwoju choroby. Diagnostyka opiera się na wykonaniu oznaczenia stężeń hormonów tarczycowych, ft4, ft3, TSH. Pierwotną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się przy obniżonym poziomie ft4 i podwyższonym stężeniu TSH. Warto pamiętać, że inne normy stężenia obowiązują w przypadku kobiet ciężarnych. Są one podwyższone w stosunku do parametrów u kobiet, które w ciąży nie są.

Jedną z częstszych przyczyn pojawiania się niedoczynności tego gruczołu jest choroba Hashimoto. W jej przebiegu dochodzi do niszczenia tarczycy przez własne tkanki, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia się gruczołu i rozwoju niedoczynności. Aby potwierdzić, że to właśnie ta dolegliwość wywołała niedoczynność tarczycy, niezbędne jest przeprowadzenie USG gruczołu. Echogeniczność tarczycy, a czasem też jej zmniejszenie świadczy o tym, że choroba Hashimoto to prawdopodobna przyczyna niedoczynności.

Leczenie tarczycy polega na przyjmowaniu leków uzupełniających niedobory hormonalne. Zwykle substancją, którą przepisują polscy lekarze jest lewotyroksyna, występująca pod wieloma nazwami handlowymi. Leki tego rodzaju przyjmuje się na czczo kilkadziesiąt minut przed planowanym posiłkiem. Dawkowanie jest dostosowywane do indywidualnych potrzeb organizmu pacjenta. Jeżeli leczysz się na inne choroby, koniecznie poinformuj o tym swojego lekarza endokrynologa, ponieważ wiele innych preparatów nie może być stosowanych łącznie z lewotyroksyną. W tej grupie znajdują się m.in. środki zawierające żelazo.

W większości przypadków niedoczynność tarczycy jest dolegliwością, z którą pacjent będzie musiał mierzyć się całe życie. Konieczne jest wówczas stałe przyjmowanie leków. Warto jednak wiedzieć, że istnieją sytuacje, np. poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, polekowa niedoczynność tarczycy, wywołujące niedoczynność tarczycy, która może ulec samoistnemu wyleczeniu. Coraz więcej mówi się również o wpływie tarczycy na ciążę. Przyjrzyjmy się lepiej temu zagadnieniu.

Czy tarczyca wpływa na ciążę?

Niedoczynność tarczycy w ciąży jest stanem, który może być zagrożeniem zarówno dla zdrowia matki, jak i dziecka. Jawną niedoczynność tego gruczołu w ciąży stwierdza się u około 0,5% ciężarnych kobiet. Natomiast postać utajona, nazywana czasem też subkliniczną, poprzedzająca wystąpienie tej jawnej, dotyczy około 2-3% kobiet w ciąży.

Znasz już klasyczne objawy niedoczynności opisywanego gruczołu, dlatego niedoczynność tarczycy w ciąży może być trudna do rozpoznania, m.in. dlatego, że np. uczucie zmęczenia czy przybieranie na wadze przypisywane jest objawom prawidłowo przebiegającej ciąży. Co więcej, u wielu pacjentek, które chorują na subkliniczną niedoczynność tarczycy, nie rozpoznaje się żadnych objawów związanych z samopoczuciem. Jedynym wyznacznikiem tego, że gruczoł nie pracuje właściwie, są wyniki badań hormonalnych. Trzeba pamiętać, że wykonanie tego rodzaju testów jest niezbędne, by mieć pewność, że cała ciąża będzie przebiegać bezpiecznie. Brak symptomów choroby wcale nie oznacza, że jej nie ma. Poza tym chora tarczyca może u kobiet ciężarnych wywołać stan przedrzucawkowy, spowodować przedwczesny poród, a nawet doprowadzić do poronienia.

Chora tarczyca a rozwój płodu

Warto też zwrócić uwagę na związek między stanem tarczycy a ciążą w kontekście rozwoju płodu. Pierwsze 10-12 tygodni życia płodowego to czas, gdy tarczyca płodu nie produkuje jeszcze własnych hormonów. Ich jedynym źródłem dla dziecka jest wówczas tarczyca matki. Następnie stopniowo zwiększa się produkcja hormonów u płodu, jednak do końca ciąży płód korzysta z tarczycy matki. Hormony są niezbędne do prawidłowego rozwoju i pracy mózgu płodu. Niedobór hormonów tarczycowych prowadzi do zaburzeń układu nerwowego (od drobnego obniżenia IQ do głębokie deficyty), powikłań związanych z działaniem mózgu u noworodka i dziecka w przyszłości. Może także wywołać zaburzenia oddychania, a nawet zgon noworodka.

Co ciekawe, niedobór hormonów tarczycy może mieć związek z późniejszym rozwojem u dziecka ADHD. Dodatkowo we wszystkich 15 testach przeprowadzonych w 1999 roku w Stanach Zjednoczonych dzieci matek z niedoborem hormonów tarczycy uzyskały niższe wyniki niż dzieci matek zdrowych. Sprawdzano wówczas takie obszary jak: uwagę, inteligencję, wysławianie się, sprawność wzrokowo-motoryczną, umiejętność czytania. Zaburzenia w działaniu tarczycy matki mogą też skutkować nieprawidłową pracą serca dziecka, problemami z rozwojem tkanki kostnej.

Zadbaj o diagnostykę i leczenie tarczycy

Pierwszym badaniem, które pomaga specjaliście w postawieniu diagnozy, jest oznaczenie stężenia tarczycy. Proces diagnostyczny przebiega więc w taki sam sposób jak u kobiet, które w ciąży nie są. Badania pod kątem zaburzeń tarczycy są proponowane już przed zajściem w ciążę, zwłaszcza wśród tych kobiet:

• u których w przeszłości rozpoznano chorobę tarczycy;
• z dolegliwościami świadczącymi o niedoczynności tarczycy;
• z obecnością chorób tarczycy w rodzinie;
• borykających się z niepłodnością i częstymi poronieniami;
• ze współistniejącymi chorobami autoimmunologicznymi, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Natomiast według klasyfikacji ATA do grupy wysokiego ryzyka związanego z rozwojem niedoczynności tarczycy lub chorób autoimmunologicznych wpływających na pojawienie się niedoczynności tego gruczołu należą:

• kobiety powyżej 30. roku życia,
• z ciężką otyłością, z BMI powyżej 40,
• z ciążami mnogimi,
• po radioterapii okolic tarczycy,
• żyjące w miejscach z umiarkowanym lub dużym niedoborem jodu,
• przyjmujące amodiaron, sole litu,
• z wolem i obecnością przeciwciał tarczycowych,
• z obecnością w rodzinie chorób autoimmunologicznych tarczycy i z niedoczynnością tego gruczołu.

Ponadto u wszystkich kobiet planujących ciążę i podczas pierwszej wizyty położniczej wskazane jest przeprowadzenie rutynowych badań na stężenie poziomu TSH. Rozpoznanie tego rodzaju dolegliwości powinno być argumentem za tym, by odłożyć ciążę w czasie i zdecydować się na nią w bardziej sprzyjających okolicznościach, gdy niedoczynność tarczycy będzie już wyrównana. Warto korzystać z wiedzy lekarza i w przypadku tego typu dolegliwości skonsultować z nim planowany czas zajścia w ciążę.

Niedoczynność tarczycy a zajście w ciążę

Wiele pacjentek walczących z niedoczynnością tarczycy obawia się o to, czy będzie mogło zajść w ciążę. Tymczasem już badanie z 1981 roku dowodzi tego, że nawet chore z ciężką niedoczynnością tarczycy, gdy TSH przekracza 100 mj.m/I są zdolne do tego, by zajść w ciążę. Dlatego będąc pod opieką właściwego specjalisty, można bezpiecznie począć dziecko.

Dodatkowo kobiety, które stosują się do leczenia wskazanego przez lekarza i tym samym wyrównują poziom swoich hormonów, nie muszą się martwić o ewentualne powikłania związane z niedoczynnością tarczycy.

Sam preparat stosowany w odpowiednich ilościach do leczenia tej dolegliwości nie wywołuje skutków ubocznych i nie wpływa negatywnie na płód. Do wyjątkowej sytuacji dochodzi wówczas, gdy w ciążę zachodzi kobieta, która boryka się z niedoczynnością tarczycy wywołaną operacją z uwagi na chorobę Gravesa-Basedowa albo gruczolaka tarczycy. W przyszłości nawet wiele lat później, takie dziecko może zachorować na niedoczynność tarczycy na tle immunologicznym.

Wpływ tarczycy na ciążę – jak leczyć?

Sposobem leczenia niedoczynności tarczycy w ciąży i wśród kobiet planujących ciążę jest przyjmowanie preparatów z lewotyroksyną. Działa ona tak jak brakujący hormon na organizm. Ponadto wdrożenie leczenia obniża – zdaniem specjalistów na czele z Abalovichem – ryzyko poronienia w przebiegu niedoczynności tarczycy z 31% do 4%.

W przypadku, gdy pacjentka planuje ciążę stężenie TSH przed planowaną ciążą powinno być niższe niż 2,0-2,5 mIU/I. Optymalnie, by wynosiło 1,00 mIU/I. Gdy zostanie stwierdzona ciąża, lekarz zwykle podnosi dawkowanie lewotyroksyny o około 30%, ponieważ jest ona niezbędna również dla płodu pobierającego hormony do pracy swojego organizmu.

Czasem jednak zdarza się tak, że niedoczynność tarczycy zostaje rozpoznana już na etapie ciąży. Wówczas specjalista dąży do tego, by jak najszybciej wyrównać pracę tarczycy. Po narodzinach dziecka dawkę lewotyroksyny należy dostosować do stężeń sprzed ciąży. Należy pamiętać, że niedoczynność tarczycy i przyjmowanie leków z lewotyroksyną nie są przeciwwskazaniem do karmienia piersią.

Każda kobieta w ciąży powinna przyjmować również określoną przez lekarza dawkę jodu. Nasza apteka internetowa to miejsce, gdzie znajdziesz wiele preparatów dla ciężarnych wspierających zdrowie mam i ich rozwijających się dzieci.

Niedobór tarczycy ma istotny wpływ na przebieg ciąży, a także na stan płodu, w tym rozwój jego mózgu i funkcji poznawczych. Chcąc zatroszczyć się o siebie i dziecko, należy pamiętać o rutynowych badaniach tarczycy. Dzięki temu łatwiej będzie specjaliście rozpoznać niedoczynność tarczycy, zwłaszcza że wiele ciężarnych choruje na utajoną wersję tej choroby i nie doświadcza żadnych objawów. Leczenie opiera się na przyjmowaniu lewotyroksyny, nierzadko w dawkach większych niż przed zajściem w ciążę.