Szybka dostawa 
Szukaj
Jakie są objawy niedoboru żelaza u człowieka? Przyczyny, objawy i skutki
Żelazo to niezwykle ważny pierwiastek, który odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu. Bierze udział w wielu kluczowych procesach, takich jak: krzepnięcie krwi, wzmacnianie odporności oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Z tego powodu niedobór żelaza może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, gdzie głównymi objawami będą: uczucie zmęczenia i senności, problemy z wypadaniem włosów oraz rozwój anemii. Co prowadzi do niedoboru żelaza? Jakie są jego objawy? Co jeść, aby uniknąć niedoboru? Sprawdź już teraz czytając nasz poradnik.
Jaką rolę pełni w naszym organizmie żelazo?
Żelazo (łac. ferrum) to niezwykle ważny pierwiastek, odgrywający kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu. Bierze udział w wielu kluczowych procesach, takich jak:
- transport tlenu i dwutlenku węgla w organizmie,
- metabolizm komórkowy,
- synteza hemoglobiny i mioglobiny.
Żelazo jest składnikiem hemoglobiny, białka zawartego w krwinkach czerwonych, odpowiedzialnego za transport tlenu. Wchodzi również w skład enzymów uczestniczących w metabolizmie komórkowym oraz mioglobiny, białka znajdującego się w mięśniach.
Organizm magazynuje żelazo w wątrobie, szpiku kostnym i śledzionie w postaci ferrytyny i hemosyderyny, pełniąc funkcje zapasowe. Jednak zarówno jego niedobór, jak i nadmiar mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Główne przyczyny niedoboru żelaza we krwi
Niedobór żelaza we krwi może mieć wiele przyczyn. Jedną z najczęstszych jest utrata krwi lub przewlekłe krwawienia, które mogą pojawiać się w przewodzie pokarmowym albo podczas obfitych miesiączek. Niski poziom żelaza często obserwuje się też w okresie dojrzewania, gdy zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek jest zwiększone, oraz w czasie ciąży, szczególnie w drugim i trzecim trymestrze, kiedy organizm potrzebuje więcej składników odżywczych.
Kolejną przyczyną może być niewystarczające spożycie produktów bogatych w żelazo. Jest to szczególnie widoczne w przypadku źle zbilansowanych diet wegetariańskich lub wegańskich, które nie dostarczają organizmowi odpowiedniej ilości tego pierwiastka. Niedobór żelaza może też wynikać z problemów z jego wchłanianiem w jelitach, które mogą być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak: zabiegi chirurgiczne dotyczące przewodu pokarmowego, infekcje, na przykład bakterią Helicobacter pylori, czy stany zapalne żołądka i jelit.
Objawy niedoboru żelaza
Do najczęstszych objawów niedoboru żelaza należą ciągłe zmęczenie i ogólne osłabienie, drażliwość, wahania nastroju, obniżona odporność na infekcje, trudności z koncentracją i pamięcią, bóle głowy oraz zawroty, a także spadek ogólnej sprawności fizycznej i psychicznej.
Poza tym mogą pojawiać się zmiany w wyglądzie i kondycji ciała – pękające kąciki ust, blada skóra, bladę błony śluzowe i spojówki, łamliwe włosy i paznokcie, wypadanie włosów oraz sucha i szorstka skóra. U niektórych osób z niedokrwistością mogą także wystąpić zaburzenia rytmu serca, pogorszenie funkcji poznawczych, a nawet objawy depresyjne.
Wczesne rozpoznanie tych sygnałów jest bardzo ważne, ponieważ pozwala szybko reagować – na przykład wprowadzając zmiany w diecie lub stosując suplementy – co poprawia ogólny stan zdrowia. Regularne badania krwi i konsultacje z lekarzem pomagają kontrolować poziom żelaza i zapobiegać poważniejszym problemom zdrowotnym.
Jak rozpoznać niedobór żelaza we krwi?
Jednym z pierwszych i najbardziej zauważalnych objawów niedoboru żelaza jest ciągłe zmęczenie, ogólne osłabienie i większa senność. Osoby z niskim poziomem żelaza często zauważają też bladą skórę, kołatanie serca lub zaburzenia jego rytmu oraz częste zawroty głowy.
Dodatkowo mogą pojawić się pękające kąciki ust, uczucie zimna, dreszcze, problemy z oddychaniem – np. duszności lub spłycony oddech – oraz większa podatność na infekcje. Wczesne rozpoznanie tych objawów pozwala szybciej wprowadzić odpowiednie działania, takie jak zmiana diety czy suplementacja, co pomaga uniknąć poważniejszych konsekwencji dla zdrowia.
Suplementacja żelaza
Olimp Chela-Ferr Forte, 30 kapsułek
22.79 zł
Floradix Żelazo i witaminy, 500 ml
64.19 zł
Biofer, 60 tabletek
19.99 zł
Sideral 350 mg, 20 kapsułek
65.49 zł
Skutki niedoboru żelaza
Niedobór tego pierwiastka w organizmie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a najpoważniejszą konsekwencją jest niedokrwistość. U kobiet w ciąży, szczególnie w pierwszych dwóch trymestrach, niski poziom tego składnika zwiększa ryzyko powikłań, takich jak przedwczesne oddzielenie łożyska, niedotlenienie macicy i płodu, a także poronienie czy przedwczesny poród.
Dzieci urodzone przez mamy z jego niedoborem często mają niską masę urodzeniową i są bardziej narażone na problemy w rozwoju psychoruchowym. Niedostateczna ilość pierwiastka może też powodować gromadzenie się w organizmie metali ciężkich, takich jak kadm czy ołów, co dodatkowo obciąża zdrowie.
Dlatego warto regularnie kontrolować jego poziom we krwi i dbać o odpowiednią podaż w diecie. Produkty bogate w ten składnik, dobrze zbilansowane posiłki oraz regularne badania pomagają uniknąć poważnych komplikacji i wspierają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Dieta a niedobór żelaza - co jeść, aby uzupełnić żelazo w organizmie?
Aby skutecznie uzupełnić niedobór żelaza, kluczowe jest wprowadzenie do diety produktów bogatych w ten pierwiastek. Jakie pokarmy są najlepszym źródłem żelaza?
Produkty zwierzęce
Wśród produktów pochodzenia zwierzęcego, które są szczególnie bogate w żelazo, warto wymienić:
- ryby,
- jajka,
- cielęcinę,
- wołowinę,
- mięso drobiowe,
- wątróbkę oraz inne podroby.
Produkty roślinne
Z kolei w diecie roślinnej, do produktów bogatych w żelazo należą:
- tofu,
- soja,
- fasola,
- kakao,
- brokuły,
- brukselka,
- soczewica,
- pestki dyni,
- amarantus,
- ciecierzyca,
- otręby pszenne,
- orzechy nerkowca,
- zielone warzywa liściaste.
Wchłanianie żelaza
Warto jednak pamiętać, że przyswajalność żelaza z pokarmów nie jest wysoka. Niektóre składniki żywności mogą ograniczać jego wchłanianie, a są to głównie:
- kawa, herbata, czerwone wino,
- wapń (z mleka i produktów mlecznych),
- kwas fitynowy (obecny w zbożach i roślinach strączkowych).
Jak poprawić wchłanianie żelaza?
Niektóre techniki kulinarne oraz dodatki mogą wspierać wchłanianie żelaza. Należy do nich:
- moczenie i gotowanie roślin strączkowych,
- dodawanie produktów bogatych w siarkę (np. jajka, cebula),
- wzbogacanie posiłków o witaminę C (obecną w świeżych owocach, warzywach i sokach),
- używanie kwasów organicznych (np. kwas cytrusowy, znajdujący się w ananasach i porzeczkach).
Dzięki tym wskazówkom można skutecznie zwiększyć przyswajalność żelaza i wspierać zdrowie organizmu. Regularne monitorowanie diety oraz włączenie odpowiednich produktów pomoże w uniknięciu niedoborów tego kluczowego pierwiastka.
Leczenie farmakologiczne niedoboru żelaza
Leczenie niedoboru żelaza opiera się przede wszystkim na usunięciu jego przyczyny. Jeśli nie występują problemy ze wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego, stosuje się preparaty żelaza doustne.
Należy pamiętać, aby przyjmować je między posiłkami lub na czczo. W przypadku złej tolerancji preparatów doustnych lub problemów ze wchłanianiem żelaza (np. choroby przewodu pokarmowego), stosuje się żelazo podawane drogą pozajelitową - dożylnie lub domięśniowo przez wykwalifikowany personel medyczny.
Wzrost stężenia hemoglobiny o około 2g/dl następuje po około 3 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Terapia trwa zazwyczaj 4-6 miesięcy, ponieważ organizm musi odbudować magazyny żelaza. Dlatego leczenie żelazem kontynuuje się przez kilkadziesiąt dni nawet po uzyskaniu prawidłowego wyniku morfologii krwi.
Suplementacja żelaza u dorosłych - dla kogo?
Osoby, które mogą być narażone na niedokrwistość z niedoboru żelaza i mogą potrzebować doustnej suplementacji, to:
- kobiety w ciąży – ich zapotrzebowanie na żelazo wzrasta, co czyni je bardziej podatnymi na niedobory.
- kobiety z obfitymi miesiączkami – intensywne krwawienia mogą prowadzić do utraty żelaza.
- wegan i wegetarian – ich diety mogą być ubogie w źródła żelaza.
sportowcy, zwłaszcza kobiety oraz osoby uprawiające dyscypliny wytrzymałościowe, które mają zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek. - dawcy krwi – regularne oddawanie krwi może prowadzić do niedoborów.
- osoby chore na nowotwory – mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na żelazo lub problemy z jego wchłanianiem.
- pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego, takimi jak celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka.
- osoby z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).
- pacjenci po resekcji jelita cienkiego – mogą mieć trudności ze wchłanianiem składników odżywczych.
- osoby z przewlekłą chorobą nerek – mogą mieć zaburzenia w produkcji erytropoetyny, co wpływa na produkcję czerwonych krwinek.
- osoby z niewydolnością serca – ich organizmy mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na żelazo.
- pacjenci z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori – mogą mieć problemy ze wchłanianiem żelaza.
- osoby z przewlekłymi chorobami zapalnymi i/lub zakaźnymi, które mogą wpływać na poziom żelaza w organizmie.
Zrozumienie grup ryzyka i ich potrzeb jest kluczowe dla skutecznego zapobiegania i leczenia niedoboru żelaza, co może pomóc w uniknięciu poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak niedokrwistość.
Przeczytaj również:
Słabsze działanie niektórych leków przeciwbólowych u kobiet Zupełne nowy lek na stłuszczenie wątroby. Jak działa resmetirom? Zakwas buraczany – właściwości, zastosowanie i działanie zakwasu z buraka Zatrucie alkoholem - skutki, objawy i leczenie Czy karagen E407 jest bezpieczny dla zdrowia?Sprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Autor
Natalia Młynek
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.