Profilaktyka i leczenie chorób nowotworowych u kobiet w świetle najnowszych danych

Prawie 40% zachorowań na raka u kobiet obejmują nowotwory ginekologiczne, w tym nowotwór piersi. Nowotwory kobiece powodują prawie 30% zgonów nowotworowych w ogólnej populacji w Polsce. Wyłącznie coraz większa świadomość Polek i profilaktyka, która pozwala na wczesne wykrywanie, zapobieganie i skuteczne leczenie tych chorób jest w stanie zmienić te statystyki. Poznaj kalendarz badań kobiecych, który jest przydatnym narzędziem, pozwalającym na kontrolowanie badań profilaktycznych, a także diagnostykę i leczenie nowotworów u kobiet.

Czym właściwie jest nowotwór i czy zawsze oznacza coś złego?

Nowotwór to niekontrolowany wzrost komórek w organizmie. W normalnym procesie komórki dzielą się, rosną i umierają w odpowiednim czasie. Kiedy ten proces zostaje zakłócony, dochodzi do nadmiernej proliferacji komórek, które tworzą masę, znaną jako guz lub nowotwór. Wyróżniamy dwa główne typy nowotworów:

• łagodne,
• złośliwe.

Nowotwory łagodne, choć nienaturalne, zazwyczaj nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia. Mają tendencję do powolnego wzrostu, nie przenikają do otaczających tkanek ani nie rozprzestrzeniają się na inne części ciała. Zwykle można je całkowicie usunąć chirurgicznie. Z drugiej strony, nowotwory złośliwe, znane również jako „rak”, są potencjalnie śmiertelne. Charakteryzują się szybkim wzrostem, mogą niszczyć otaczające tkanki i przenikać do innych części ciała przez krew lub układ limfatyczny – proces ten nazywany jest przerzutami.

Czym są przerzuty?

Nowotwór może się rozprzestrzeniać z miejsca pierwotnego do innych obszarów ciała poprzez krwiobieg lub układ limfatyczny. Przerzuty to proces, w którym komórki nowotworowe odrywają się od pierwotnej zmiany nowotworowej i przedostają się do odległych narządów lub węzłów chłonnych. Większość tych komórek umiera w trakcie migracji, ale kilka z nich może osiedlić się w nowym obszarze, zaczynając rosnąć i tworząc przerzuty. Komórki przerzutów są tego samego rodzaju, co komórki w pierwotnym guzie. Oznacza to, że nowotwór piersi, który przerzuca się na wątrobę, wciąż jest nowotworem piersi. Proces ten składa się z kilku etapów, w tym oderwania się od guza, przyczepienia się do naczynia limfatycznego lub krwionośnego, przejścia przez ścianę naczynia i dotarcia do nowego obszaru ciała. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i systematyczne badania, które pozwalają w porę wykryć zmiany nowotworowe.

Nowotwory kobiece – najczęściej diagnozowane rodzaje i dane statystyczne

Nowotwory kobiece stanowią poważny problem zdrowotny na całym świecie. Według danych statystycznych z 2019 roku kobiety najczęściej zmagają się z nowotworem piersi, płuc i jelita grubego. Jeśli natomiast weźmiemy pod uwagę wyłącznie nowotwory kobiece, wśród nich najczęściej diagnozowane są rak piersi, rak trzonu macicy, a także nowotwory jajnika. Rak szyjki macicy to szósty najczęstszy nowotwór wśród Polek i czwarty najczęstszy nowotwór ginekologiczny, odpowiadający za ponad 10% przypadków nowotworów w ogóle. Rocznie diagnozuje się go u około 3000 kobiet, z czego 1700 kończy się zgonem. Dane statystyczne pokazują, że ich częstotliwość występowania rośnie, co może wiązać się zarówno z postępem diagnostyki, jak i zmianami w stylu życia kobiet.

Nowotwór piersi

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Z danych wynika, że aż jedna na osiem kobiet zachoruje na raka piersi w ciągu swojego życia. To przerażająca statystyka, która pokazuje, jak istotna jest profilaktyka i regularne badania.

Rak trzonu macicy

Rak trzonu macicy (endometrium) to drugi co do częstości występowania nowotwór u kobiet. Jego częstość występowania wzrasta, zwłaszcza u kobiet po 50. roku życia. Chociaż przyczyny tego zjawiska nie są jeszcze w pełni poznane, wiadomo, że na ryzyko zachorowania wpływa wiele czynników, w tym genetyka, dieta i styl życia.

Nowotwory jajników

Nowotwory jajników są trzecim co do częstości występowania nowotworem u kobiet. Są one szczególnie niebezpieczne, ponieważ często nie dają żadnych objawów aż do późnej fazy rozwoju, co utrudnia wczesne wykrycie i skuteczne leczenie.

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy to kolejny najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet na świecie, a ponad 80% przypadków występuje w krajach rozwijających się. Rak szyjki macicy to również druga najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów. Choroba rozwija się bezobjawowo przez wiele lat, a gdy pojawią się symptomy, zazwyczaj jest już w zaawansowanym stadium

Czy nowotwory ginekologiczne mogą być dziedziczone?

Niektóre nowotwory ginekologiczne mogą być dziedziczone. Genetyka odgrywa istotną rolę w rozwoju wielu rodzajów raka, w tym raka jajnika i raka piersi. Zidentyfikowano wiele genów, które zwiększają ryzyko wystąpienia tych nowotworów. Do najbardziej znanych należą geny BRCA1 i BRCA2. Mutacje w tych genach znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi i raka jajnika. U osób, u których wykryto mutację w genie BRCA1, występuje około 70% ryzyka zachorowania na raka piersi do 80. roku życia i około 40% ryzyka zachorowania na raka jajnika. Dla osób z mutacją w genie BRCA2 to prawdopodobieństwo wynosi odpowiednio około 70% i 10-20%.

Pamiętaj jednak, że obecność mutacji genetycznej zwiększa ryzyko zachorowania, ale nie oznacza, że choroba na pewno się rozwinie. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na rozwój nowotworu, w tym dieta, styl życia i ekspozycja na czynniki rakotwórcze. Istnieją specjalistyczne badania, które są dostępne dla osób genetycznie obciążonych rakiem piersi lub rakiem jajnika. Jeśli testy wykażą obecność mutacji BRCA, osoba ta może podjąć decyzję o podjęciu działań prewencyjnych, takich jak regularne badania przesiewowe, profilaktyczna mastektomia lub usunięcie jajników.

Co zwiększa ryzyko zachorowań na nowotwory kobiece?

Istnieje wiele czynników, które mogą zwiększyć ryzyko zachorowania na nowotwory kobiece. Niektóre z nich są niezmienne, takie jak genetyka czy wiek, podczas gdy inne można kontrolować. Podsumujmy zatem możliwe czynniki ryzyka:

• Genetyka – mutacje genetyczne mogą znacznie zwiększyć ryzyko zachorowania na raka piersi i raka jajnika.
• Wiek – ryzyko zachorowania na większość nowotworów kobiecych zwiększa się wraz z wiekiem. Szczególnie dotyczy to raka piersi, raka trzonu macicy i raka jajnika.
• Używki – palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, a nadmierna konsumpcja alkoholu – raka piersi.
• Masa ciała – otyłość i nadwaga są udokumentowanymi czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na różne typy nowotworów, w tym raka piersi (szczególnie po menopauzie), raka trzonu macicy, a także raka jajnika.

Dostęp do profilaktyki nowotworów kobiecych

Dostęp do profilaktyki nowotworów kobiecych jest niezbędny w zapobieganiu i wczesnym wykrywaniu nowotworów. W Polsce dostępne są programy profilaktyczne, które mają na celu skuteczne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy. Profilaktyczne badanie raka piersi polega przede wszystkim na wykonaniu badania mammograficznego. Rak szyjki macicy to również poważny problem zdrowotny kobiet. W Polsce każda kobieta po ukończeniu 25. roku życia ma prawo do bezpłatnej cytologii raz na trzy lata. Zmiany zapowiadane przez rząd przewidują podniesienie górnej granicy  wieku z 59 do 64 roku życia dla programu profilaktyki raka szyjki macicy. Na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia możesz sprawdzić szczegóły i placówki, w których wykonywane są badania w ramach programów profilaktycznych.

Pamiętaj, że możesz także skonsultować tę kwestię ze swoim ginekologiem. Specjalista skieruje Cię do poradni onkologicznej, w której będziesz mogła wykonać badania profilaktyczne w ramach ubezpieczenia zdrowotnego lub odpłatnie.

Profilaktyka raka piersi, jajnika, szyjki macicy

Profilaktyka raka piersi jest niezbędna dla wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia tego nowotworu. Dostępnych jest kilka rodzajów badań, które wykorzystywane są w profilaktyce:

• samobadanie piersi,
• mammografia,
• badanie ultrasonograficzne (USG) piersi,
• badania genetyczne, wykrywające mutacje w genach BRCA1 i BRCA2,
• badanie palpacyjne przez lekarza.

Profilaktyka raka jajnika jest trudniejsza, ponieważ nie istnieją skuteczne metody przesiewowe dla tego rodzaju raka. Stąd, ważne jest, aby kobiety znały swoje ryzyko (np. mutacje genów BRCA1 i BRCA2) i monitorowały wszelkie niepokojące symptomy, takie jak ból brzucha czy nadmierna utrata wagi. Rak szyjki macicy jest jednym z nielicznych nowotworów, którym można zapobiegać poprzez szczepienia przeciwko HPV oraz regularne badania cytologiczne. Badania HPV stanowią także ochronę przed nowotworem sromu czy pochwy.

Profilaktyka raka piersi a samobadanie kobiet

Samobadanie kobiet jest prostym i skutecznym sposobem na wczesne wykrywanie raka piersi. Samodzielnie badaj swoje piersi co miesiąc, zwracając uwagę na wszelkie zmiany, takie jak grudki, zmiany w kształcie piersi, czy niepokojąca wydzielina z sutków. Chociaż samobadanie nie zastąpi profesjonalnych badań mammograficznych, jest ważnym elementem profilaktyki raka piersi. Pozwala kobietom na lepsze poznanie swojego ciała i szybsze reagowanie na potencjalne symptomy raka piersi.

Kalendarz badań profilaktycznych dla kobiet

Dbałość o zdrowie i profilaktyka nowotworów kobiecych wymaga świadomej i systematycznej troski. Pamiętaj o regularnych badaniach, które pozwolą Ci na szybkie wykrycie i leczenie potencjalnych kobiecych schorzeń:

Badania profilaktyczne w wieku 20-30 lat:

• Raz do roku zaleca się przeprowadzanie badania ginekologicznego i cytologii.
• Co 2 lata warto rozważyć wykonanie USG przezpochwowego.
• Samobadanie piersi powinno być wykonywane raz w miesiącu, między 6 a 9 dniem cyklu.
• W przypadku obciążenia rodzinnego chorobami nowotworowymi, od dwudziestego roku życia zaleca się co pół roku wykonanie USG sutków, a także coroczne przeprowadzanie mammografii.
• Również raz w roku warto poprosić lekarza o palpacyjne badanie piersi.

Badania dla kobiet w wieku 30-40 lat:

• regularnie samobadanie piersi raz w miesiącu,
• badania ginekologiczne co najmniej raz do roku,
• cytologia (raz w roku),
• warto przeprowadzić raz w roku USG piersi.

Badania profilaktyczne dla kobiet w wieku 40-50 lat:

• Badanie ginekologiczne i cytologia powinny być przeprowadzane raz w roku
• USG przezpochwowe narządów rodnych zaleca się raz na dwa lata.
• Samobadanie piersi powinno być wykonywane raz w miesiącu.
• USG piersi i mammografia są zalecane raz na dwa lata.
• Wskazane jest również jednorazowe badanie poziomu hormonów tarczycy.

Powyżej 50 roku życia:

• Kobiety powinny przeprowadzać badanie ginekologiczne i cytologię, a także USG narządów rodnych raz do roku.
• Mammografia powinna być wykonywana raz na dwa lata
• Samobadanie piersi warto przeprowadzać co miesiąc.
• Oznaczanie poziomu hormonów płciowych we krwi jest zalecane raz na kilka lat.
• Badanie poziomu hormonów tarczycy powinno być przeprowadzane corocznie.

Diagnostyka i leczenie chorób nowotworowych u kobiet

Diagnostyka i leczenie chorób nowotworowych u kobiet to działania, które mają na celu zapewnienie jak najwcześniejszego wykrycia i skutecznego leczenia nowotworów. Poza wymienionymi już przez nas badaniami profilaktycznymi, które umożliwiają wykrycie zmian nowotworowych, wśród badań diagnostycznych znajduje się także badanie markerów nowotworowych i biopsja.

Markery nowotworowe i biopsja – podstawa diagnostyki

Badania markerów nowotworowych są polecane dla oceny stopnia choroby, monitorowania leczenia i wykrywania procesów nowotworowych, szczególnie u osób z predyspozycjami genetycznymi czy historią przypadków nowotworowych w rodzinie. Biopsja natomiast pozwala na pobranie fragmentu tkankowego ze zmienionego obszaru, umożliwiając potwierdzenie lub wykluczenie nowotworowego charakteru zmiany. Zarówno badania markerów nowotworowych, jak i biopsje mają za zadanie pomóc w szybkiej i dokładnej diagnozie, pozwalającej na skuteczne leczenie i zwiększenie rokowań.

Metody leczenia nowotworów

Leczenie nowotworów jest złożonym procesem, który zależy od typu i stadium choroby, ogólnego stanu zdrowia pacjentki oraz jej preferencji. Może obejmować chirurgię, radioterapię, chemioterapię, immunoterapię, terapie hormonalne, a także nowoczesne metody celowane, które atakują specyficzne cechy komórek nowotworowych.

Profilaktyka antynowotworowa – naturalne wsparcie organizmu

• Kwercetyna – dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym, kwercetyna wspiera hamowanie proliferacji (namnażania się) komórek rakowych i ochronę zdrowych komórek.
• Likopen – wspiera profilaktykę antynowotworową w przypadku ryzyka zachorowania na raka prostaty, płuc czy jelita grubego.
• Kurkuma – wykazuje istotne działanie zwiększające obumieranie oraz zmniejszające mnożenie się komórek nowotworowych.
• Omega-3 – wspiera układ immunologiczny, opóźnia proces starzenia się komórek, wspiera hamowanie wzrostu komórek nowotworowych.
• Beta-karoten – związki karotenoidowe są silnymi antyoksydantami. Pomagają w profilaktyce antynowotworowej jamy ustnej, gardła, przełyku, pęcherza moczowego.
• Koenzym Q10 – wspiera układ immunologiczny. Jako silny antyoksydant może opóźniać rozwój komórek nowotworowych.

Witaminy i minerały a profilaktyka nowotworów kobiecych

Witaminy (witamina C, witamina E, witamina D) i składniki mineralne (selen, cynk, miedź, magnez) wspierają profilaktykę antynowotworową na wielu płaszczyznach. Ich właściwości obejmują:

• działanie antyoksydacyjne,
• wzmocnienie układu immunologicznego,
• regulację procesów komórkowych,
• utrzymanie zdrowej struktury tkankowej,
• ochronę DNA,
• kontrolę procesów zapalnych,
• wsparcie procesów detoksykacji.

Witaminy i minerały działają synergistycznie, współpracując kompleksowo, aby utrzymać optymalne funkcje organizmu i redukować ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Ich rola obejmuje szeroki zakres procesów biologicznych, które wspólnie przyczyniają się do ogólnej zdolności obronnej przeciwko chorobom, w tym przeciw nowotworom. Pamiętaj, aby sięgać po sprawdzone preparaty dostępne w aptece internetowej, np. w Aptece Codziennej.

Podsumowanie

Profilaktyka nowotworów kobiecych jest niezbędna, by zapobiegać, wcześnie wykryć i walczyć z chorobami nowotworowymi. Ważnym elementem profilaktyki jest uczestnictwo w programach przesiewowych, takich jak badania cytologiczne i mammograficzne. Dziś dostęp do profilaktyki nowotworów kobiecych jest łatwy i wspierany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, dlatego pamiętaj, jak istotne jest przestrzeganie kalendarza badań kobiecych. Wczesne wykrycie zmian umożliwia szybkie reagowanie i podjęcie właściwych działań.