Rozedma płuc – co to, przyczyny, objawy oraz jak wygląda diagnostyka rozedmy?

Rozedma płuc to nieuleczalna choroba, która jest zazwyczaj konsekwencją palenia papierosów albo oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Choć wciąż nie wynaleziono skutecznego sposobu na to, by ją wyleczyć, to jednak stosowanie odpowiednich metod terapeutycznych, może spowolnić proces jej rozwoju. Jak leczyć rozedmę i jakie są znane typy tej choroby?

Rozedma płuc – czym jest? Przyczyny powstawania

Rozedma płuc to rodzaj przewlekłej choroby płuc, która charakteryzuje się ich zmniejszoną sprężystością. Klasyczne symptomy tej dolegliwości to powiększenie się przestrzeni powietrznych obwodowo i uszkodzenie ścian pęcherzyków płucnych. Obecnie choroba ta jest niezależnych rozpoznaniem, jednak może też towarzyszyć innym chorobom płuc, w tym przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. To jeden z istotnych komponentów tej choroby.

Rozedmę płucną powszechnie uznaje się za chorobę należącą do obturacyjnych schorzeń układu oddechowego, a pokrewne jej dolegliwości to: przewlekłe zapalenie oskrzeli i astma oskrzelowa. Jeżeli te choroby się nakładają, to wówczas mówimy o przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Pacjenci borykający się z astmą oskrzelową powinni stosować się do zaleceń lekarza i obowiązkowo przyjmować leki na astmę, by uniknąć powikłań i przerodzenia się tej choroby w przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Z drugiej strony choroby te mogą ze sobą współwystępować. Dlatego bardzo ważne jest dbanie o siebie i zrezygnowanie z czynników drażniących układ oddechowy.

Warto przyjrzeć się, kto zwykle choruje na opisywaną powyżej rozedmę płucną. Czy u każdego z nas występuje ryzyko jej pojawienia się? Otóż okazuje się, że rozedma płucna dotyczy przede wszystkim palaczy tytoniu. Zazwyczaj typ tej choroby, która ich dotyczy to tzw. rozedma środka zrazika. W jej przebiegu dochodzi do zniszczenia oskrzelików oddechowych.

Palenie papierosów jako jeden z przyczyn rozedmy płucnej

Dlatego chcąc ograniczyć ryzyko jej pojawienia się, niezbędne jest unikanie palenia papierosów. Rzucanie palenia to proces, który opiera się na stosowaniu Nikotynowej Terapii Zastępczej, a więc dostarczaniu zmniejszonych dawek nikotyny, odpowiadającej za uzależnienie od papierosów, np. w formie plastrów, żeli czy tabletek. Apteka Codzienna to apteka internetowa, w której znajdziesz tego rodzaju preparaty i szybciej rzucisz palenie. Znaczenie dla rozwoju tej choroby ma również jakość powietrza, którym na co dzień oddychasz. Zanieczyszczenie środowiska przyczynia się więc do wystąpienia tego problemu zdrowotnego. Wśród dodatkowych czynników wpływających na rozwój rozedmy płucnej wymienia się także: przewlekłe zapalenia oskrzeli, wdychanie szkodliwych substancji, np. pyłów w pracy, bliznowacenie tkanki płucnej. Substancje, które zagrażają zdrowiu płuc to m.in. pyły zawierające kwarc, dymy spawalnicze, ozon, chlor, pyły zbożowe i bawełna.

Drugi rodzaj rozedmy płuc, który pojawia się zazwyczaj u pacjentów z niedoborem alfa1-antytrypsyny, czyli białka odpowiadającego za predyspozycję do rozwoju chorób płuc, to rozedma całego zrazika. Chorzy cierpią zarówno z powodu zniszczenia oskrzelików oddechowych, woreczków pęcherzykowych i pęcherzyków w płucach. Tak duża degradacja wszystkich części płuca w wiąże się z dużymi pęcherzami rozejmowymi. Tego typu odmiana rozedmy płucnej została po raz pierwszy rozpoznana w 1963 roku przez Laurella i Erikssona.

Rodzaje rozedmy płucnej – ze względu na przyczynę nadciśnienia płucnego

Warto też zwrócić uwagę na dodatkowych podział rodzajów rozedmy płucnej. Takie rozróżnienie pozwala na lepsze zrozumienie tej choroby. Inna klasyfikacja wskazuje na takie typy rozedmy płucnej jak:

• rozedma całego zrazika – w jej przebiegu cała część płuca musi zostać chirurgicznie usunięta. Powoduje ona jednak mniejszy dyskomfort niż inne typy rozedmy płucnej, ponieważ ściany pęcherzyków płucnych nie zostały jeszcze uszkodzone;
• rozedma płatowa – ten rodzaj ma zwykle podłoże genetyczne i jest związany z niedoboru wskazanego już białka alfa1-antytrypsyny. Pęcherzyki, które dotknięte są chorobą, znajdują się zazwyczaj w dolnych partiach płuc;
• rozedma śródpiersia – pojawia się u około co trzeciego pacjenta dotkniętego rozedmą płuc. Można więc stwierdzić, że to jeden z najpowszechniejszych typów tej choroby. Choroba obejmuje zazwyczaj górne partie płucne. Natomiast dolne bardzo często pozostają nienaruszone. Dzieje się tak dlatego, że zazwyczaj ten rodzaj jest wywołany przez dym papierosowy, a pochodzące z niego zanieczyszczenia docierają i uszkadzają najpierw górną część tkanki płucnej.

Objawy rozedmy płucnej

Co wskazuje na rozwój tej choroby płuc? Objawy rozwijają się niezauważalnie nawet przez wiele lat. Gdy dojdzie do zniszczenia miąższu w płucach, pojawia się problem z prawidłową wymianą gazową. Zaawansowane zmiany wywołują niewydolność oddechową. Ponadto pacjent wpada w tzw. pułapkę powietrzną. Zjawisko to polega na tym, że chory wdycha więcej powietrza, niż jego organizm jest w stanie wypuścić, co wiąże się z rozdęciem płuc.

Z uwagi na to, że zmniejsza pole przekroju naczyń płucnych, z czasem u pacjenta pojawia się nadciśnienie płucne.

Co czuje chory dotknięty tą chorobą? Wśród klasycznych symptomów rozedmy wymienić można:

• uczucie duszności,
• problemy z oddychaniem nawet w spoczynku,
• spadek wagi,
• osłabienie mięśni, wynikające z rzadszym poruszaniem się chorych. Ograniczenie aktywności fizycznej tylko pogłębia ten problem i dodatkowo nasila duszności,
• kaszel nawet bez powodu,
• obecność śluzowatej plwociny podczas kaszlu zwłaszcza przy towarzyszącym przewlekłym zapaleniu oskrzeli,
• w zaawansowanych stadiach sinica warg i paznokci związana z niedoborem tlenu w krwi,
• beczkowaty kształt klatki piersiowej, którego źródłem jest nadmierne obciążenie klatki piersiowej. Mięśnie przez długi czas pozostają w pozycji wdechowej, co sprawia, że żebra układają się poziomo. Przekłada się to na nabranie tego charakterystycznego kształtu klatki piersiowej,
• niewydolność prawej komory serca.

Co ciekawe, niektórzy chorzy opierają się na łokciach w celu rozluźnienia żył na szyi. Pacjenci, chcąc pozbyć się namiaru powietrza, który tu opisaliśmy, próbują wydychać je ustami, ustawionymi w gwizdek. Potocznie chorzy określani są „różowymi dmuchaczami”, ponieważ w wyniku podjętych prób wydmuchania powietrza ich twarze stają się czerwone.

Jak leczyć rozedmę? Diagnostyka choroby

Gdy pacjent zauważy u siebie niepokojące symptomy, powinien zwrócić się do specjalisty. Zanim lekarz podejmie decyzję związaną z leczeniem, najpierw musi przeprowadzić diagnostykę w celu rozpoznania tej choroby. Klasyczne badania, które pozwalają na rozpoznanie rozedmy płucnej, są ogólnodostępne. To m.in.:

• USG klatki piersiowej – w polach płucnych u pacjentów z rozedmą płucną pojawiają się jaśniejsze elementy;
• gazometria – umożliwiająca rozpoznanie i kontrolowanie zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej;
• tomografia komputerowa klatki piersiowej;
• spirometria – dzięki temu badaniu lekarz poznaje objętość i pojemność płuc, a także dowiaduje się, jaki przepływ powietrza występuje u pacjenta.

Niestety, nie istnieje obecnie skuteczna forma wyleczenia tej dolegliwości. Jednak prowadzenie konsekwentnej terapii, może wyciszyć objawy rozedmy płucnej i sprawić, że jej przebieg będzie nieco wolniejszy. Pełne leczenie okazuje się skuteczne jedynie u tych pacjentów, którzy zachorowali z uwagi na niedobór alfa-1-antytrypsyny. W takich przypadkach można podawać im tę substancję, jednak terapia jest niezwykle droga. Na ten moment nie refunduje jej również Narodowy Fundusz Zdrowia, co utrudnia pacjentom podjęcie tego rodzaju leczenia.

Wśród możliwych powikłań albo sytuacji, gdy leczenie rozedmy nie zostało wdrożone na czas wymienia się:

• zapadnięcie się płuca, inaczej odmę płucną,
• niewydolność prawej komory serca,
• obecność obrzęku w nogach,
• marskość wątroby,
• zatkane żyły szyjne.

Leczenie rozedmy w celu uniknięcia przedstawionych tu skutków ubocznych choroby, powinno obejmować wprowadzenie codziennej gimnastyki oddechowej. Przekłada się ona na wydłużenie czasu związanego ze sprawnością ruchową i elastycznością tkanki płucnej. Bardzo istotne jest też wyeliminowanie czynników mających wpływ na rozwój tej choroby, przede wszystkim rzucenie palenia. Polecany sposób na terapię rozedmy płuc to również inhalacje z roztworu soli fizjologicznej, a także odpowiednia ilość przyjmowanych płynów.

Dla pacjentów z rozedmą płucną niezwykle niebezpieczna jest grypa, dlatego powinni oni pamiętać o profilaktycznych szczepieniach przeciwko tej chorobie. Leczenia i szybkiego zgłoszenia się do specjalisty wymaga także każda infekcja dróg oddechowych, ponieważ może zagrażać ogólnemu stanowi zdrowia.

Terapia farmakologiczna w przypadku pacjentów z rozedmą płuc opiera się na przyjmowaniu preparatów rozszerzających oskrzela bazujących na kortyzolu. Jeżeli takie działania nie przynoszą rezultatu, lekarz może zdecydować o podawaniu pacjentowi tlenu. W zaawansowanych przypadkach niezbędny okazuje się przeszczep płuc, inaczej istnieje duże ryzyko śmierci z powodu tej choroby.

Rozedma płucna a większe ryzyko raka płuc

Rozedma płuc wiąże się z podniesionym ryzykiem pojawienia się raka tego narządu. Choć czynnik wspólny dla zasadniczej większości zachorowań w przypadku obu chorób to palenie papierosów, to warto wiedzieć, że rozedma płuc sprzyja również rozwojowi raka u pacjentów, którzy nie palą. Takie wnioski przedstawił zespół dr Marleen Vonder z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego Groningen w Niderlandach. Analiza pozyskana z 21 badań przeprowadzonych na 107 tysiącach uczestników wskazała na powyższy związek. Dlatego pacjenci z rozedmą płuc powinni znajdować się pod szczególnym nadzorem lekarskim, by w razie potrzeby podjąć odpowiednie środki związane z terapią raka.

Rozedma płucna to poważna choroba, która prowadzi do niebezpiecznych dla zdrowia i życia powikłań. Chcąc uchronić się przed jej pojawieniem, trzeba przede wszystkim ograniczyć czynniki, odpowiadające za jej powstawanie. Z uwagi na to, że ten rodzaj choroby płuc dotyczy przede wszystkim palaczy, należy profilaktycznie rzucić palenie. W ten sposób zadbasz nie tylko o płuca, ale też o inne narządy w organizmie.