Jak zapobiegać astmie oskrzelowej?

Astma oskrzelowa to obecnie jedno z najpowszechniejszych schorzeń na świecie. Jej występowaniu sprzyjają: zanieczyszczenie środowiska, palenie papierosów, alergie, ale też uwarunkowania genetyczne. Zobacz, czym jest astma oskrzelowa, jakie działania profilaktyczne warto podjąć, by uchronić się przed tego rodzaju problemem. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny astmy oskrzelowej i czynniki ryzyka jej rozwoju.

Czym jest astma oskrzelowa? Objawy

Astma oskrzelowa to choroba o niejednorodnym podłożu. W grupie pacjentów poniżej 40. roku życia uchodzi za najczęstszą chorobę przewlekłą. W jej przebiegu występuje permanentne zapalenie dróg oddechowych. Podstawowe objawy astmy oskrzelowej to:

• uczucie ściskania w klatce piersiowej,
• świszczący oddech,
• napadowy kaszel,
• pogorszenie tolerancji wysiłku.

Dolegliwości mogą przybierać na sile w nocy lub tuż po przebudzeniu. Nierzadko pojawiają się nagle lub rozwijają z biegiem lat. W początkowej fazie astma oskrzelowa może przypominać przeziębienie albo infekcję o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Niekiedy błędnie utożsamia się ją z alergią albo spadkiem kondycji fizycznej.

Przyczyny astmy oskrzelowej

Czynniki, które wyzwalają astmę, prowadzą do napinania się mięśni wokół ścian oddechowych. Ich wyściółka puchnie, a niekiedy też gromadzi się w niej śluz albo flegma. Co zatem wywołuje takie reakcje? Dokładna przyczyna astmy oskrzelowej nie jest jeszcze stwierdzona, jednak do najprawdopodobniejszych należą:

• narażenie na dym tytoniowy,
• palenie matki w czasie ciąży sprzyjające astmie u dziecka,
• alergie,
• niska masa urodzeniowa,
• częsta styczność z substancjami drażniącymi, np. w pracy, z pyłem drzewnym, mąką, pyłem zbożowym (mówimy tu o tzw. astmie zawodowej),
• zanieczyszczone środowisko,
• dym, opary,
• pleśń,
• częste przeziębienia, infekcje,
• uwarunkowania genetyczne.

Astma rozwija się zwykle w wieku dziecięcym i u dorosłych do 40. roku życia, ale obecnie obserwuje się również zachorowania u starszych pacjentów.

Zapobieganie astmie oskrzelowej

Choć astma oskrzelowa może rozwinąć się pomimo podjęcia działań profilaktycznych, to jednak wprowadzenie zdrowych nawyków zmniejsza ryzyko jej wystąpienia lub wydłuża czas pomiędzy kolejnymi atakami, gdy pacjent ma już rozpoznaną tę chorobę.

Co zatem zrobić, by jak najdłużej być w dobrej formie w trakcie chorowania albo nawet uniknąć zachorowania? Oto najważniejsze zasady zebrane w kilka punktów. Wprowadzenie ich w życie może zmniejszyć ryzyko pojawienia się tej dolegliwości.

Regularnie ćwicz – dostosuj aktywność do swoich możliwości

Astma kojarzy się z trudnościami w trakcie ćwiczeń. Jednak brak aktywności fizycznej prowadzi do osłabienia kondycji fizycznej. Sprzyja również rozwojowi otyłości i nadwagi, które są dodatkowymi czynnikami ryzyka związanymi z wystąpieniem tej choroby.

Nadmiar tkanki tłuszczowej osłabia odporność organizmu, co nie tylko może zaostrzać chorobę, ale też być przyczyną różnych infekcji. Dlatego pamiętaj o tym, by systematycznie się ruszać. Jak podaje Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, aż 70% dzieci z astmą nie ćwiczy na lekcjach wychowania fizycznego. Przekłada się to na częstszą otyłość w tej grupie niż u zdrowych rówieśników.

Dodatkowo brak ruchu sprawia, że pogorszeniu ulega stan mięśni oddechowych i mięśni grzbietu, co – w przypadku chorujących – zwiększa problemy z oddychaniem. Regularna aktywność fizyczna zwiększa odporność organizmu, który jest mniej podatny na rozwój choroby. Natomiast w przypadku, gdy ta już występuje, podnosi próg reakcji astmatycznej. Chory jest w stanie znieść większy wysiłek bez ryzyka ataków astmy.

Zdrowa aktywność fizyczna nie polega na nadmiernym wysiłku, który obciąża organizm, ale takim, wspomagającym jego funkcjonowanie. Każdy z nas ma w tym zakresie inne potrzeby. Rozsądnym rozwiązaniem są np. zajęcia z pływania, które poprawiają wydolność oddechową, a dodatkowo wilgotność powietrza zmniejsza ryzyko skurczów oddechowych. Podczas ćwiczeń astmatyk powinien mieć przy sobie leki. Natomiast osoba zdrowa również nie może zapominać o swoich ograniczeniach i ćwiczyć z umiarem, ale regularnie.

Unikaj czynników sprzyjających astmie

Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia choroby lub gdy już chorujesz, zmniejszyć prawdopodobieństwo pojawienia się nieprzyjemnych dolegliwości, przede wszystkim unikaj czynników drażniących. Różnego rodzaju alergie mogą aktywować zachorowanie na astmę, a jednocześnie wyzwalać objawy u osób chorych. Dlatego w przypadku posiadania alergii ograniczyć wychodzenie na zewnątrz w momencie kwitnienia i pylenia roślin.

Warto też stosować sól morską do nosa, korzystać z domowego oczyszczacza powietrza, a także dbać o odgrzybianie klimatyzacji w samochodzie i w pomieszczeniach, w których przebywasz.

Jeżeli wykazujesz dużą wrażliwość na działanie różnych pyłów czy czynników z zewnątrz pojawiających się w Twojej pracy, np. mąki, rozważ przebranżowienie się, ponieważ tego typu substancje mogą wywołać u Ciebie astmę.

Ogranicz stres

Stres w małych ilościach jest motywujący. Jednak w większych prowadzi do osłabienia organizmu i większej podatności na różnego rodzaju choroby, w tym na astmę. Natomiast u chorujących stresujące przeżycia mogą nasilić objawy. Dlatego, aby uniknąć tego typu doświadczeń, warto dbać o codzienną higienę psychiczną. Niezbędne jest zapewnienie sobie regularnego snu, odpoczynku, balansu pomiędzy pracą zawodową, obowiązkami domowymi, a potrzebą czasu wolnego, tylko dla siebie.

Co ciekawe, czynnikiem, który może wywoływać astmę albo nasilać jej objawy jest syndrom aleksytymią. To inaczej nieumiejętność rozpoznawania i rozumienia emocji, a także ich nazywania i wyrażania. Może to być stała cecha osobowości, ale też stan wywołany silnie stresującymi sytuacjami. Zdaniem badaczy takich jak V. Plaza, J. Giner, C. Picado i inni, w przypadku pacjentów hospitalizowanych z powodu astmy aleksytymia pojawiała się znacznie częściej w porównaniu z tymi, którzy nie wymagali leczenia szpitalnego oraz osobami zdrowymi.

Już w 1952 roku astma oskrzelowa znalazła się obok atopowego zapalenia skóry, wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz szeregu innych problemów na liście chorób psychosomatycznych opracowanej przez Franza Alexandra.

Palenie papierosów a zapobieganie astmie

Jednym z czynników ryzyka pojawienia się, a potem zaostrzenia objawów astmy jest palenie tytoniu. Aby więc zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę, najlepiej jest zrezygnować z palenia. Papierosy wpływają negatywnie nie tylko na układ oddechowy, ale też na ogólną odporność organizmu, zwiększają ryzyko zachorowania na różnego typu nowotwory, pogarszają stan cery i przyspieszają jej starzenie.

Niebezpieczne jest nie tylko czynne palenie, ale narażeni na astmę są także tzw. bierni palacze, a więc osoby wdychające dym papierosowy przebywając w towarzystwie palacza. Wdychanie dymu papierosowego zwiększa nie tylko możliwość zachorowania na astmę, ale też inne choroby układu oddechowego. To także czynnik pobudzający objawy choroby u osób już chorujących. Ciekawe wnioski z badania na grupie 150 dzieci z astmą z Wrocławia opisali w tym zakresie Pirogowicz i współpracownicy. Okazało się, że dzieci narażone na działanie dymu papierosowego miały częstsze zaostrzenia choroby. Pojawiały się one średnio 11 razy w roku. Natomiast u badanych, którzy nie byli narażeni na dym papierosowy, ataki występowały 5 razy w roku.

Rzucanie palenia jest prawdziwym wyzwaniem, jednak warto to zrobić, by być zdrowszym i zmniejszyć ryzyko wielu chorób, w tym astmy, u siebie i swoich bliskich.

Dieta zapobiegająca chorobie i wspomagająca leczenie astmy

Chcąc zapobiegać rozwojowi choroby, a także ochronić się przed jej wystąpieniem, warto stosować odpowiednie żywienie. Właściwa dieta to według ekspertów GINA jeden z istotnych elementów niefarmakologicznych podnoszących jakość funkcjonowania chorych.

Zdaniem wspomnianych specjalistów odżywianie powinno być oparte o warzywa, owoce, produkty bogate w kwasy omega-3, w tym tłuste ryby oraz siemię lniane, a także magnez. Ten ostatni składnik znajdziesz w orzechach, kaszach, płatkach zbożowych, warzywach zielonych. Bardzo istotne, by dieta zawierała naturalne antybiotyki, do których zaliczyć można np. czosnek, a także cebule. Jedzenie powinno być nieprzetworzone i świeże. Dieta powinna umożliwić zachowanie prawidłowej masy ciała. Poza tym nie ma specjalnych wymagań do sposobu odżywiania chorych na astmę lub osób, które chcą zapobiec jej pojawieniu się.

Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej

Zanim lekarz rozpozna astmę oskrzelową, musi wykonać szereg badań, które umożliwią mu rozpoznanie tej choroby. Podstawę rozpoznania choroby stanowi wywiad z pacjentem, osłuchowe stwierdzenie świstów, badanie wydolności oddechowej, pomiar szczytowego przepływu wydechowego, a także badania dodatkowe w przypadku podejrzenia astmy o podłożu alergicznym. W tej grupie wymienić można: testy skórne, oznaczenie swoistych alergenowo immunoglobulin E w surowicy. Niezbędna jest też diagnostyka różnicowa, ponieważ chorobę można łatwo pomylić np. z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, mukowiscydozą i wieloma innymi.

Cały proces terapeutyczny ma charakter objawowy, ponieważ jak dotąd nie wymyślono w pełni skutecznego leczenia tej choroby. Astma oskrzelowa towarzyszy choremu przez całe życie. Jednak dobór odpowiednich preparatów w połączeniu z właściwymi nawykami, podnosi jakość funkcjonowania pacjenta. Niektórzy z nich mogą praktycznie nie odczuwać dolegliwości, inni natomiast borykać się z nimi na co dzień. Wszystko zależy od indywidualnych cech organizmu, a także etapu, na którym włączono leczenie astmy.

Leki na astmę

Leki na astmę to m.in. preparaty podtrzymujące i kontrolujące przebieg choroby. To przede wszystkim wziewne sterydy, a także długo działające β2-mimetyki. Drugą grupę stanowią środki zwalczające objawy, stosowane doraźnie – są to krótko działające β2-mimetyki. Leki na astmę podaje się zwykle za pomocą inhalatora. Apteka Codzienna to apteka internetowa, gdzie znajdziesz wiele preparatów łagodzących przebieg tej choroby.

Przyczyny astmy oskrzelowej jak dotąd nie zostały w pełni określone, choć znana jest cała lista czynników ryzyka. Zanieczyszczone środowisko, a także cechy osobnicze (np. skłonność do alergii, przeziębień, uwarunkowania genetyczne) to obecnie dwa główne filary rozwoju tej choroby. Aby zapobiegać astmie, należy więc chronić się przed negatywnym wpływem środowiskowym, a dodatkowo wzmacniać odporność organizmu.