Szybka wysyłka w 1 dzień
Szybka dostawa z 
Szukaj
Zioła fotouczulające czyli po jakich ziołach nie wolno się opalać?
Niektóre zioła zawierają związki, które mogą zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV, co w konsekwencji może prowadzić do niepożądanych reakcji skórnych po ekspozycji na słońce. Występują wtedy tzw. reakcje fototoksyczne lub fotoalergiczne, różniące się zarówno mechanizmem działania, jak i charakterem objawów.
Jakie zioła działają fotouczulająco?
Do najczęściej wymienianych roślin fotouczulających zaliczamy popularne w fitoterapii zioła, takie jak:
-
dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum),
-
nawłoć pospolita,
-
nagietek lekarski,
-
rumianek,
-
krwawnik pospolity.
Obecne w tych roślinach substancje czynne mogą w kontakcie ze światłem słonecznym wywoływać reakcje skórne, takie jak zaczerwienienie, pieczenie, a nawet pęcherze czy przebarwienia. Dlatego podczas kuracji ziołowej z udziałem fotouczulających składników zaleca się unikanie ekspozycji na promieniowanie UV.
Zioła fotouczulające – po których roślinach należy unikać słońca?
Niektóre rośliny lecznicze zawierają związki chemiczne, które mogą powodować nadwrażliwość skóry na światło słoneczne. Połączenie ich stosowania z ekspozycją na promieniowanie UV może prowadzić do niepożądanych reakcji skórnych, takich jak fototoksyczność lub fotoalergia – zjawiska różniące się mechanizmem powstawania oraz przebiegiem objawów.
Do najczęściej występujących ziołowych substancji fotouczulających należą:
-
dziurawiec zwyczajny,
-
nawłoć,
-
nagietek lekarski,
-
rumianek,
-
krwawnik.
Zioła te są popularnie stosowane w fitoterapii, ale jednocześnie mogą znacząco uwrażliwiać skórę na słońce, co zwiększa ryzyko zaczerwienienia, wysypki, obrzęku, a w cięższych przypadkach – powstania pęcherzy czy przebarwień.
Czym jest fotouczulenie?
Fotouczulenie (fotodermatoza) to grupa schorzeń, które mają wspólną cechę: nadmierną reakcję skóry na światło słoneczne. Możemy wyróżnić dwa podstawowe typy:
-
endogenne fotodermatozy – związane z zaburzeniami genetycznymi lub metabolicznymi,
-
egzogenne reakcje fotouczulające – wywoływane przez substancje zewnętrzne, takie jak leki, kosmetyki, a także niektóre zioła.
Dlatego podczas kuracji preparatami roślinnymi zawierającymi fotouczulające składniki warto zachować ostrożność i unikać ekspozycji na słońce w okresie ich stosowania.
Reakcje fotouczulające po ziołach – fototoksyczność i fotoalergia
Zioła fotouczulające mogą prowadzić do wystąpienia tzw. egzogennych fotodermatoz, czyli zmian skórnych spowodowanych jednoczesnym działaniem promieniowania UV i zewnętrznych substancji uwrażliwiających na światło. Wśród reakcji tego typu wyróżniamy dwa podstawowe mechanizmy: reakcje fototoksyczne oraz reakcje fotoalergiczne.
Reakcje fotoalergiczne – mechanizm immunologiczny
-
reakcje te są wynikiem odpowiedzi układu odpornościowego, który błędnie rozpoznaje związek chemiczny przekształcony pod wpływem światła jako alergen;
-
dochodzi do rozwoju stanu zapalnego skóry, który objawia się jako świąd, grudki lub wysypka, zwykle zlokalizowane na odsłoniętych partiach ciała;
-
objawy te pojawiają się z opóźnieniem – po 24 do 48 godzinach od kontaktu ze słońcem;
-
dotyczą tylko osób indywidualnie uwrażliwionych na dany składnik, co oznacza, że nie występują u wszystkich.
Reakcje fototoksyczne – uszkodzenie tkanek przez wolne rodniki
-
mają charakter toksyczny, a nie immunologiczny;
-
dochodzi do uwolnienia wolnych rodników, które pod wpływem promieniowania słonecznego niszczą komórki skóry, wywołując ostry stan zapalny;
-
objawy przypominają oparzenie słoneczne i obejmują rumień, obrzęk, pęcherze, a także możliwe trwałe przebarwienia skóry;
-
pojawiają się szybciej niż w przypadku reakcji fotoalergicznych – najczęściej w ciągu kilku godzin od ekspozycji na światło;
-
ich nasilenie zależy od stężenia substancji fotouczulającej oraz intensywności promieniowania UV;
-
reakcje te są częstsze i mogą wystąpić u każdej osoby, jeśli tylko wystąpi jednoczesna ekspozycja na czynnik fototoksyczny i słońce.
Dziurawiec zwyczajny – właściwości, zastosowanie i środki ostrożności
Ziele dziurawca od wieków wykorzystywane jest w terapii różnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Wspomaga procesy trawienne, łagodzi wzdęcia, niestrawność, skurcze jelit, a także wspiera wydzielanie żółci. Jego alkoholowe i olejowe ekstrakty cenione są ze względu na działanie łagodzące objawy depresji, stanów napięcia nerwowego i lęku.
Napar z dziurawca może być również stosowany zewnętrznie – w formie okładów lub przemywań – w przypadku problemów skórnych takich jak trudno gojące się rany, oparzenia, owrzodzenia, odmrożenia czy stany zapalne skóry. Ponadto wykorzystuje się go do płukania gardła i jamy ustnej przy infekcjach i stanach zapalnych błon śluzowych.
Fototoksyczność dziurawca – kiedy zachować ostrożność?
W składzie ziela dziurawca znajduje się hyperycyna – związek o silnym potencjale fototoksycznym, który wykazuje zdolność do absorbowania promieniowania UV. Substancja ta nie rozpuszcza się w wodzie, dlatego nie występuje w tradycyjnych naparach, ale obecna jest w preparatach na bazie alkoholu lub oleju.
Stosowanie większych dawek dziurawca przy jednoczesnej ekspozycji na słońce może prowadzić do wystąpienia objawów skórnych przypominających oparzenia słoneczne, a w niektórych przypadkach także do zapalenia spojówek czy przebarwień skóry. W razie pojawienia się takich symptomów konieczne jest przerwanie kuracji.
Dla osób przyjmujących preparaty zawierające dziurawiec zaleca się stosowanie wysokich filtrów przeciwsłonecznych oraz unikanie ekspozycji na promienie UV, aby zminimalizować ryzyko niepożądanych reakcji skórnych.
Rośliny selerowate a fototoksyczność – które gatunki mogą wywoływać przebarwienia skóry?
Niektóre rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae) mogą prowadzić do wystąpienia reakcji fototoksycznych, co wynika z obecności związków chemicznych zaliczanych do furanokumaryn, takich jak psoralen. Substancje te charakteryzują się tzw. działaniem fotodynamicznym, polegającym na absorbowaniu promieniowania UV, co prowadzi do nadmiernej produkcji melaniny i jej nagromadzenia w skórze, często w postaci utrzymujących się przebarwień.
Do roślin zawierających związki fotouczulające z tej grupy należą m.in.:
-
arcydzięgiel litwor,
-
pasternak zwyczajny,
-
marchew zwyczajna,
-
pietruszka zwyczajna,
-
seler zwyczajny,
-
różne gatunki barszczu (np. barszcz Sosnowskiego),
-
różne odmiany lubczyku.
Kontakt skóry z sokiem tych roślin, a następnie ekspozycja na światło słoneczne, może prowadzić do pojawienia się rumienia, obrzęku, a następnie do utrzymujących się ciemnych plam pigmentacyjnych. Warto zachować ostrożność szczególnie w okresie letnim, gdy intensywność promieniowania UV jest najwyższa.
Rośliny rutowate a fototoksyczność – które gatunki mogą wywoływać reakcje skórne na słońcu?
Rośliny należące do rodziny rutowatych (Rutaceae) mogą powodować reakcje fototoksyczne ze względu na obecność związków z grupy furanokumaryn – substancji chemicznych, które wykazują zdolność do absorbowania promieniowania UV, co w efekcie może prowadzić do podrażnień skóry, przebarwień oraz innych niepożądanych zmian po ekspozycji na słońce.
Do najczęściej wymienianych fototoksycznych gatunków rutowatych zalicza się:
-
rutę zwyczajną (Ruta graveolens),
-
cytrynę zwyczajną (Citrus limon),
-
pomarańczę bergamotkę (Citrus bergamia),
-
limonkę (Citrus aurantiifolia).
Kontakt z sokiem lub olejkami tych roślin, szczególnie na skórze wystawionej na działanie promieni UV, może prowadzić do wystąpienia objawów przypominających oparzenia słoneczne, a także do utrzymujących się zmian pigmentacyjnych. Szczególną ostrożność warto zachować podczas stosowania kosmetyków lub preparatów leczniczych zawierających wyciągi z tych roślin w okresie intensywnego nasłonecznienia.
Rośliny astrowate a fotouczulenie – które zioła mogą wywołać reakcję fotoalergiczną?
Rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae) mogą powodować reakcje fotoalergiczne, co związane jest z obecnością laktonów seskwiterpenowych – związków, które pod wpływem promieniowania UV ulegają przemianom i przekształcają się w niskocząsteczkowe alergeny. Substancje te mogą prowadzić do wystąpienia tzw. fotoalergicznego wyprysku kontaktowego, objawiającego się świądem, rumieniem i zmianami skórnymi na obszarach eksponowanych na słońce.
Do ziół leczniczych zawierających tego typu związki należą między innymi:
-
rumianek pospolity (Matricaria chamomilla),
-
krwawnik pospolity (Achillea millefolium),
-
nagietek lekarski (Calendula officinalis),
-
bylica pospolita (Artemisia vulgaris),
-
wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare),
-
arnika górska (Arnica montana),
-
nawłoć pospolita (Solidago virgaurea).
Choć są to powszechnie wykorzystywane surowce roślinne w fitoterapii i kosmetologii, należy pamiętać, że ich stosowanie – szczególnie w formie preparatów zewnętrznych – może zwiększać ryzyko reakcji fotoalergicznych przy ekspozycji na światło słoneczne. Z tego względu zaleca się ostrożność podczas stosowania tych roślin w okresach wzmożonego nasłonecznienia.
Przeczytaj również:
Skinimalizm. Nowy trend minimalizmu w pielęgnacji skóry Drożdżyca (kandydoza) - objawy, rodzaje, przyczyny oraz leczenie Czystek - zastosowanie, właściwości, sposób parzenia Domowe sposoby na gorączkę. Sprawdź czy są skuteczne! Choroby paznokci ‒ najczęściej występujące dolegliwościSprawdź ofertę naszej apteki!
Nie trać czasu i energii na stanie w kolejce w aptece. Przejdź na naszą stronę apteki internetowej już teraz i ciesz się korzyściami zakupów online.
Przejdź do apteki
Redakcja
aptek
Codzienna
O Autorze
Inne publikacje
Skinimalizm. Nowy trend minimalizmu w pielęgnacji skóry
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Drożdżyca (kandydoza) - objawy, rodzaje, przyczyny oraz leczenie
Autor
Poradnik Codzienna
Czystek - zastosowanie, właściwości, sposób parzenia
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Domowe sposoby na gorączkę. Sprawdź czy są skuteczne!
Autor
Redakcja aptek Codzienna
Choroby paznokci ‒ najczęściej występujące dolegliwości
Autor
Klaudia Kościelecka
Szukasz porady farmaceuty?
Farmaceuta odpowie na Twoje pytanie w zakresie zdrowia, doboru leków lub ich dawkowania.
Zapytaj farmaceutę
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Codzienna nie stanowią porady medycznej, ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.