Zapalenie zatok – co je powoduje, jakie są objawy i formy leczenia?

Zapalenie zatok to dolegliwość, która może skutecznie wykluczyć z codziennego życia. Niekiedy symptomy chorych zatok są niezwykle uciążliwe – pojawia się silny ból nawet przy oddychaniu, osłabienie, a czasem też nieprzyjemny zapach z ust. Zobacz, dlaczego zatoki są chore i co powoduje zapalenie zatok.

Zapalenie zatok – co to jest?

Aby lepiej zrozumieć, czym w zasadzie charakteryzują się chore zatoki, najpierw przyjrzyjmy się ich budowie. Zatoki to przestrzenie zlokalizowane w obrębie głowy, w okolicach nosa i oczu. Takie miejsca wypełnione są powietrzem. Zatoki przynosowe, nazywane też specjalistycznie obocznymi nosa, składają się z czterech parzystych części. Wymienić tu można:

• zatoki czołowe,
• zatoki klinowe,
• zatoki szczękowe,
• komórki sitowe.

Zatoki wyścielone są błoną śluzową. W normalnych, zdrowych warunkach nie powinny znajdować się w nich żadne bakterie. Niestety, nie zawsze jest to możliwe.

Zapalenie zatok to choroba błony śluzowej, która wyściela zatoki przynosowe oraz nos. Taka dolegliwość może obejmować jedną albo kilka zatok. W zależności od tego, jak długo trwa choroba i jakie są zmiany w błonie śluzowej, wymienić można takie rodzaje zapalenia zatok jak:

• ostre zapalenie zatok – choroba rozpoczyna się nagle, zazwyczaj trwa maksymalnie 4 tygodnie. Po jej przejściu w błonach zatok nie powinny pozostać żadne zmiany;
• nawracające zapalenie zatok – to dolegliwość polegająca na kilkukrotnym nawracaniu problemu chorych zatok w ciągu roku. Epizody chorobowe trwają około 7 dni. Jeżeli zatoki są prawidłowo leczone, to nie zostają w nich trwałe ślady. Niestety, bardzo często to etap przejściowy przed przewlekłym zapaleniem zatok;
• przewlekłe zapalenie zatok – to zazwyczaj konsekwencja nieprawidłowego leczenia chorych zatok na poprzednich etapach. Nie da się zwykle wyeliminować tego problemu poprzez terapię zachowawczą. Czas trwania zapalenia wynosi więcej niż 12 tygodni;
• podostre zapalenie zatok – czas trwania takiej infekcji waha się między 4 a 12 tygodniami. Gdy objawy ustąpią, dolegliwość nie przechodzi w proces przewlekły.

Dlaczego zatoki są chore? Poznaj przyczyny zapalenia zatok

Co sprzyja pojawieniu się zakażenia w zatokach? Dlaczego zatoki są chore? Powodów tego stanu jest naprawdę bardzo sporo. Dlatego chcąc poznać źródło tej dolegliwości, należy udać się do lekarza laryngologa, który ustali, co wywołuje ten problem. Jaki są najpowszechniejsze przyczyny zapalenia zatok? Oto czynniki mające istotny wpływ na rozwój zapalenia zatok:

• przeziębienie,
• sezonowa alergia,
• zanieczyszczenie powietrza,
• infekcja górnych dróg oddechowych,
• konsekwencja grypy,
• nadmiernie suche powietrze,
• wady anatomiczne, związane np. ze skrzywieniem przegrody nosowej,
• urazy nosa i pojawiające się wraz z nim zmiany w budowie nosa,
• polipy w nosie albo w błonie śluzowej zatok.

Bezpośrednim mechanizmem, który odpowiada za rozwój tej dolegliwości, jest z kolei nieprawidłowe usuwanie wydzieliny z zatok. Dzieje się tak np. gdy powyższe czynniki doprowadziły do uszkodzenia nabłonka rzęskowego, pojawiła się w nosie jakaś przeszkoda (np. polip).

Czasem przyczyną tego, dlaczego zatoki są chore, jest palenie papierosów. Taki nałóg prowadzi do tzw. toksycznego upośledzenia nabłonka rzęskowego. Niekiedy zapalenie zatok nie ma związku z problemami w ich obrębie, ale np. w sąsiednich miejscach. Dochodzi do tego przykładowo w wyniku stanu zapalnego toczącego się w okolicach zatoki szczękowej. Problemy z zębami mogą oddziaływać więc także na stan zatok. Bakterie i inne drobnoustroje w jamie ustnej, np. gronkowce czy pneumokoki, nierzadko oddziałują również na rozwój zapalenia zatok.

Jak dbać o zatoki? Czy zawsze jest to możliwe? Znając jednoznacznie przyczynę pojawienia się tej choroby, jesteśmy już bliżej ustalenia tego, jak dbać o zatoki objęte stanem zapalnym. W teorii wystarczy wykluczyć szkodliwy czynnik, w praktyce – nie jest to takie łatwe. Trudno np. zmienić na tyle otoczenie, by powietrze było na tyle czystsze, by wyeliminować taki problem zdrowotny. Natomiast na niektóre czynniki predysponujące do zapalenia zatok mamy wpływ, np. na palenie papierosów. Jeżeli często chorujesz na zapalenie zatok, wskazane jest zrezygnowanie z tego nałogu.

Objawy zapalenia zatok – co powinno zwrócić Twoją uwagę?

Pierwszym symptomem wskazującym na to, że coś niedobrego dzieje się z zatoki, jest pogorszenie samopoczucia, które zazwyczaj następuje po kilku dniach nieżytu nosa. Oprócz kataru pojawia się także zielonkawa lub żółta wydzielina, która spływa po tylnej ścianie gardła albo bezpośrednio z nosa.

Konkretne objawy zapalenia zatok zależą od tego, którego typu zatok dotyczy stan zapalny. Jeżeli ból jest zlokalizowany u nasady nosa oraz za okiem, może to świadczyć o zapaleniu zatok sitowych. W przypadku promieniowania bólu ku tyłowi głowy mamy do czynienia z zapaleniem zatok klinowych. Zapalenie zatok czołowych – jak sama nazwa wskazuje – związane jest z bólem w okolicy czoła, a zapalenie zatok szczękowych objawia się poprzez ból, ucisk i rozpieranie w miejscu zatoki. Ponadto, taki ból może promieniować do uszu, zębów albo czoła.

Chory może borykać się dodatkowo z takimi objawami zapalenia zatok szczękowych jak:

• obrzęk policzka,
• ból górnej szczęki,
• wydzielina ropna zęba i ból zęba.

Pacjenci nierzadko „mówią przez nos”, mają nieprzyjemny zapach z ust, cierpią z powodu kaszlu i borykają się z ogólnym zmęczeniem.

Jak leczyć chore zatoki? Diagnostyka to podstawa

Zanim lekarz zaproponuje odpowiednie leczenie zapalenia zatok, najpierw musi przeprowadzić odpowiednią diagnostykę. Opiera się ona nie tylko na wywiadzie z pacjentem i badaniu fizykalnym, ale też poprzez badania laboratoryjne. Aby rozpoznać zapalenie zatok, warto wykonać morfologię krwi obwodowej. Wówczas pojawia się wysoki poziom leukocytów. Nierzadko lekarze oznaczają też OB – w przypadku zapalenia osiąga ono wyższą wartość.

Sposobem na to, by podejrzeć, w jakim stanie są zatoki, jest oczywiście przeprowadzenie tomografii komputerowej albo rezonansu magnetycznego. Tego rodzaju badania obrazowe pozwalają zauważyć, np. obecność płynu albo polipa w zatoce, a także rozpoznać ewentualne powikłania.

Gdy lekarz podejrzewa ostre zapalenie zatok, może zaproponować także wykonanie RTG. Płyn znajdujący się w zatoce nierzadko poddawany jest badaniu mikrobiologicznemu. To ułatwia ustalenie przyczyny choroby. Jeżeli specjalista podejrzewa, że zapalenie jest wywołane przez alergen, zleci również testy alergiczne w celu ustalenia. Gdy choroba ma charakter przewlekły, wykonuje się też endoskopię nosa.

Leczenie zatok – na czym polega?

Gdy lekarz dokona rozpoznania i uda mu się ustalić przyczynę, wskazuje plan na to, jak leczyć chore zatoki. Zazwyczaj na początku specjalista stara się wyciszyć ból i stan zapalny poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych. Może bazować na podawaniu leków zawierających paracetamol lub ibuprofenu, a także niesteroidowych leków zapalnych. Dodatkowo pacjent powinien przepłukiwać zatoki płynem z soli fizjologicznej albo roztworem soli morskiej. W ten sposób wspomoże oczyszczanie zatok z różnych zanieczyszczeń.

Jeżeli choroba ma formę przewlekłą, wtedy pacjent powinien zgłosić się do laryngologa. Taki specjalista przepisze antybiotyk w celu łagodzenia dolegliwości związanych ze stanem zapalnym zatok.

Czas przyjmowania antybiotyków to zwykle minimum 3 tygodnie. Krople do nosa i aerozole to z kolei środki, które mają za zadanie wyciszyć problemy z błoną śluzową nosa i zmniejszyć stan zapalny śluzówki zatok. Jeśli problem wynika z alergii, wówczas wdrażane są leki przeciwalergiczne. Eliminując objawy alergii, można jednocześnie wyciszyć stan zapalny zatok.

Jak dbać o zatoki i dlaczego jest to ważne? Możliwe powikłania

Skuteczne leczenie zatok jest istotne nie tylko dlatego, by problem nie nawracał, ale również z innego powodu. Okazuje się, że nie do końca wyleczone zatoki mogą powodować szereg powikłań zdrowotnych. Wymienić tu można:

• zapalenie ucha,
• zapalenie kości czaszki,
• obrzęk powiek,
• zaostrzenie astmy oskrzelowej.

Ponadto choroba może prowadzić do powikłań związanych z wnętrzem czaszki i powodować ropnie mózgu, zapalenie opon mózgowych. W skrajnych przypadkach choroba może też wywołać zaburzenia widzenia oraz ropnie oczodołu.

Niektóre osoby nie mogą sobie poradzić z zapaleniem zatok. Ta dolegliwość wciąż u nich nawraca, a im trudno ustalić, co jest tego przyczyną. Nawracające zapalenie zatok może stanowić konsekwencję niedoleczonych w przeszłości stanów zapalnych. Nierzadko może mieć związek z brakiem podjęcia jakiegokolwiek leczenia. Do rozwoju zapalenia zatok przyczyniają się też czynniki środowiskowe, m.in. ekspozycja na zanieczyszczenie powietrza albo alergeny czy też palenie papierosów. Jeżeli konkretna osoba wciąż jest narażona na kontakt z takimi substancjami, to musi się liczyć z problemem nawracania zapalenia zatok.

Aby zapobiec nawracaniu zatok, bardzo istotne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich w tej kwestii i stosowanie odpowiednich antybiotyków. Często jednak i to przestaje być skuteczne. Wówczas niezbędna okazuje się interwencja chirurgiczna i przywrócenie drożności zatok z jamą nosową.

Leczenie zatok – domowe sposoby

Jeżeli cierpisz z powodu zapalenia zatok, przede wszystkim musisz skontaktować się z lekarzem. Jednak w praktyce nim uda Ci się do niego trafić, może minąć naprawdę sporo czasu. Czy w tym okresie oczekiwania na wsparcie specjalisty, należy siedzieć z założonymi rękami i pozwalać, by proces zapalny postępował? Oczywiście, że nie.

Przede wszystkim sięgnij po odpowiednie irygatory do oczyszczania nosa. Wiele dostępnych bez recepty roztworów soli fizjologicznej znajdziesz w naszej Aptece Codziennej. Nasza apteka internetowa to miejsce, gdzie znajdziesz dostępne bez recepty środki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz krople do nosa, które pozwolą Ci przetrwać etap oczekiwania na wizytę lekarską.

Warto również postawić na inhalacje z wykorzystaniem różnych olejków, np. eukaliptusowego czy miętowego. Taka czynność zmniejszy stan zapalny. Możesz też skorzystać z ciepłych okładów na twarz. Istotne jest także picie dużych ilości wody, ponieważ sprzyja to nawilżeniu błon śluzowych zatok i łatwiejsze rozrzedzenie zalegającego w nich śluzu. Zapalenie zatok to dolegliwość, która wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Niedoleczone zatoki mogą co jakiś czas dawać o sobie znać. Dlatego tak ważne jest dbanie o to, by wyciszać stany zapalne, gdy nie są jeszcze duże. Katar, zielonkawa wydzielina i ból to charakterystyczne objawy zapalenia zatok, które należy zwalczać nie tylko lekami doustnymi, ale też aplikowanymi bezpośrednio do nosa.