Dławica Prinzmetala (dławica naczynioskurczowa) – przyczyny, objawy, leczenie

Dławica Prinzmetala (łac. angina vasospastica, angina Prinzmetali) to rzadka odmiana choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego, w której dochodzi do samoistnego skurczu tętnicy wieńcowej. W przeciwieństwie do klasycznej postaci dławicy piersiowej dotyczy młodszej populacji osób. Dolegliwości mają charakter przewlekły, a rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre.

Związana jest z samoistnym skurczem tętnicy wieńcowej, który doprowadza do niedokrwienia mięśnia sercowego. Odcinkowy skurcz tętnicy wieńcowej wywołany jest przez napływ jonów wapnia do miocytów gładkich. Powoduje on silny ból w okolicy klatki piersiowej. Objawy mogą być indukowane przez niektóre leki (betablokery), substancje psychoaktywne czy nikotynę. Leczenie dławicy odmiennej polega przede wszystkim na farmakoterapii i modyfikacji stylu życia w celu wyeliminowania przyczyn prowokujących skurcz naczyń wieńcowych.

Czym jest Dławica Prinzmetala?

Dławica Prinzmetala stanowi jedną z postaci klinicznych dławicy piersiowej. Wyróżnia się postać stabilną i niestabilną tej choroby. W przypadku klasycznej postaci tego schorzenia czyli stabilnej postaci choroby niedokrwiennej, przyczyną zwężenia światła tętnicy wieńcowej jest blaszka miażdżycowa. Natomiast w przypadku niestabilnej dławicy piersiowej zwężenie naczynia powoduje nagły skurcz naczynia wieńcowego, który może dotyczyć zarówno naczynia prawidłowego angiograficznie lub też zmienionego miażdżycowo.

Dławica Prinzmetala- objawy

Dławica Prinzmetala objawia się silnym, piekącym bólem zlokalizowanym za mostkowo w klatce piersiowej, jest to tzw. ból wieńcowy lub dławicowy. Może promieniować do szyi, nadbrzusza, lewego barku lub całego ramienia aż do palców lewej dłoni. Objawy najczęściej występują w czasie spoczynku w godzinach porannych lub wieczornych, mogą być także spowodowane nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Ból trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Charakterystyczne dla przebiegu dławicy Prinzmetala są okresy zaostrzeń i remisji. Największe nasilenie objawów ma miejsce po roku od wystąpienia pierwszego ataku.

Dławica Prinzmetala- przyczyny

Główną przyczyną dławicy Prinzmetala jest skurcz dużej tętnicy wieńcowej. Dokładny mechanizm choroby nie jest do końca poznany. Zauważono jednak, że duży wpływ mają zaburzenia czynności śródbłonka naczyń krwionośnych, uwarunkowania genetyczne oraz niezdrowy tryb życia. Może współistnieć z migreną, astmą aspirynową.

Czynniki predysponujące do wystąpienia objawów dławicy odmiennej to:

• nieodpowiednia dieta;
• brak aktywności fizycznej;
• przewlekły stres;
• palenie tytoniu;
• substancje psychoaktywne: kokaina, amfetamina, marihuana;
• hiperwentylacja;
• intensywny wysiłek fizyczny;
• ekstremalne zmiany temperatury;
• niektóre leki przeciwdepresyjne;
• reakcje alergiczne.

Rozpoznanie dławicy Prinzmetala

Ustalenie rozpoznania dławicy Prinzmetala nie jest łatwe. Bardzo ważny jest wywiad z pacjentem i określenie przez chorego częstotliwości występujących u niego objawów oraz ich cech. Rozpoznanie wymaga wykonania specjalistycznych badań takich jak:

• EKG;
• EKG metodą Holtera;
• koronografia;
• próba prowokacji skurczu tętnic za pomocą ergotaminy lub acetylocholiny.

Badania stosowane w diagnostyce dławicy odmiennej

Pierwszym badaniem jakie wykonuje się u osoby zgłaszającej się z bólami dławicowymi jest EKG. Badanie pozwala wykluczyć zawał mięśnia sercowego. W przypadku dławicy odmiennej podczas EKG stwierdza się uniesienie odcinka ST, częściej nad ścianą dolną, ale nierzadko występuje jego naprzemienne obniżenie oraz zmiany załamka T. W przypadku kiedy epizody dławicy występują w godzinach nocnych i są krótkotrwałe wykonuje się 24-godzinne monitorowanie EKG metodą Holtera. Kolejnym badaniem jest koronografia, która pozwala na ocenę stanu i drożności naczyń wieńcowych. W przypadku dławicy Prinzmetala ich obraz zazwyczaj jest prawidłowy i nie jest przyczyną objawów choroby. Stosuje się także próby prowokacji skurczu tętnic podczas koronografii za pomocą ergotaminy lub acetylocholiny. Skurcz tętnicy wieńcowej po podaniu np. ergotaminy występuje u chorych bez zmian miażdżycowych.

Dławica Prinzmetala- leczenie

Leczenie niestabilnej choroby niedokrwiennej serca opiera się na odpowiednio dobranej farmakoterapii, konieczna jest także zmiana trybu życia i modyfikacja czynników ryzyka wieńcowego. Istotne jest zaprzestanie palenia tytoniu i rezygnacja z innych używek jak alkohol czy narkotyki. Podstawową grupą leków stosowaną w tym schorzeniu są preparaty zawierające blokery kanałów wapniowych. Są to leki zmniejszające dopływ wapnia do mięśni gładkich, przez co prowadzą do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Zmniejszenie częstości ataków uzyskuje się za pomocą ich pochodnych I generacji np. werapamil, diltiazem.

Dobre wyniki posiadają także leki z II generacji tej grupy leków np. amlodypina. Doraźnie w trakcie ataku podaje się azotany (nitrogliceryna) w formie podjęzykowej lub dożylnie w celu szybkiego rozszerzenia naczyń wieńcowych serca oraz kwas acetylosalicylowy działający przeciwpłytkowo. W terapii przewlekłej często konieczne jest zastosowanie złożonej terapii z wykorzystaniem kilku leków. Stosuje się wówczas połączenie blokerów kanałów wapniowych o działaniu przedłużonym, azotanów i preparatów przeciwpłytkowych. Należy zaznaczyć, że przeciwwskazane jest stosowanie leków z grupy betablokerów, gdyż to one mogą wywoływać skurcz tętnicy wieńcowej.

W przypadku braku skuteczności farmakoterapii i współistnieniu zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych istnieje możliwość terapii inwazyjnej jak zabieg koronoplastyki wraz z założeniem stentu oraz zabieg pomostowania aortalno-wieńcowego. Są to zabiegi, z których wyklucza się chorych z kurczem wielu naczyń lub z kurczem o zmiennej lokalizacji. Najczęściej wykonywany jest zabieg koronoplastyki wraz z założeniem stentu w miejscu wytworzenia się blaszki miażdżycowej celu poszerzenia tętnicy wieńcowej. Zabieg jest skuteczny u ok. 50 % pacjentów, u pozostałych chorych skurcz tętnicy powraca najczęściej w innym naczyniu wieńcowym. W razie nieskuteczności leczenia lub powikłań konieczne być może wszczepienie stymulatora, lub kardiowertera-defibrylatora.

Dławica Prinzmetala- rokowania

W porównaniu z typową chorobą wieńcową rokowanie u osób z dławicą piersiową Prinzmetala jest dość dobre. Pierwsze 5 lat od rozpoznania choroby przeżywa średnio 89-97% cierpiących na to schorzenie. Ryzyko zgonu jest większe w przypadku pacjentów dodatkowo ze zmianami miażdżycowymi tętnic wieńcowych czy przebytym migotaniu przedsionków w trakcie skurczu tętnicy. Do powikłań wynikających z niestabilnej dławicy piersiowej należy m.in. arytmia, zawał serca, a nawet nagły zgon. Ze względu na poważne konsekwencje i powikłania choroby bardzo ważne jest, aby pozostać pod stałą obserwacją lekarza i przestrzegać jego zaleceń.

Jak często występuje Dławica Prinzmetala?

Częstość występowania dławicy odmiennej nie jest znana. Występuje stosunkowo rzadko i jest często błędnie diagnozowana. Szacuje się, że 2 na 100 pacjentów z bólami dławicowymi cierpią na niestabilną formę tego schorzenia. W przeciwieństwie do klasycznej dławicy piersiowej występuje częściej u młodych osób.

Jak chronić się przed zachorowaniem na dławicę odmienną?

Według badań odpowiednio zbilansowana dieta, umiarkowana aktywność fizyczna, rezygnacja z używek oraz ograniczenie spożycia alkoholu mogą ograniczyć ryzyko zachorowania na dławicę piersiową odmienną aż do 80 %.

Zalecaną dietą jest dieta śródziemnomorska, która uznawana jest za najzdrowszą. Wykazuje pozytywny wpływ na zdrowie i charakteryzuje się wysokim potencjałem w zapobieganiu chorobom układu krążenia. Bazuje przede wszystkim na warzywach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, roślinach strączkowych, owocach, orzechach i zdrowych tłuszczach jak np. oliwa z oliwek. Źródłem białka są ryby i owoce morza. Wielokrotnie wykazano, że stosowanie diety śródziemnomorskiej zmniejsza ryzyko chorób serca, obniża ciśnienie krwi i poziom lipidów. Ogromny wpływ mają na to kwasy tłuszczowe omega-3 obecne w tłustych rybach morskich oraz kwas tłuszczowy ALA pochodzący m.in. z oliwy z oliwek. Oliwa z oliwek powoduje większą biodostępność tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne, poprawia funkcjonowanie śródbłonka oraz zwalcza negatywne efekty procesów utleniania, chroniąc tym samym naczynia wieńcowe przed skurczem.