Różnica między lekami rozkurczowymi a przeciwbólowymi

Walka z bólem jest często nierówna i nierzadko wymaga zastosowania jako broni odpowiednich leków. Wbrew nazwie nie każdy ból można zwalczyć preparatami przeciwbólowymi, np. tabletkami przeciwbólowymi. Niekiedy niezbędne jest zastosowanie leków rozkurczowych. W jakich sytuacjach są one bardziej skuteczne? Kiedy natomiast lepiej sięgać np. po leki przeciwbólowe bez recepty? Jaka jest różnica między lekami rozkurczowymi a przeciwbólowymi?

Ból – co to jest?

Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu stworzyło definicję, która wskazuje na to, co to jest ból. Poprzez ból należy rozumieć “nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek, lub opisywane jako takie uszkodzenie”. Każdy z nas w indywidualny sposób odczuwa ból, jednak gdy ta dolegliwość się pojawi, wiemy, że mamy z nią do czynienia. Ból może mieć postać ostrą, rozlaną, objawiać się mocnym kłuciem albo pulsowaniem. Nierzadko towarzyszą jej dodatkowe symptomy takie jak gorączka czy stany zapalne.

Ból jest więc sygnałem ostrzegawczym wskazującym na to, że coś nieprawidłowego dzieje się w organizmie, dlatego też nie należy go lekceważyć i “zagłuszać” dużymi dawkami leków. Preparaty na ból mogą być stosowane jedynie doraźnie. Wyróżnia się dwa rodzaje leków do walki z bólem: rozkurczowe i przeciwbólowe. Czym się różnią i kiedy po nie sięgnąć?

Czym są leki rozkurczowe?

Leki rozkurczowe określane też lekami spazmolitycznymi, to środki, które powstrzymują skurcze mięśni gładkich. Tego typu mięśnie są umiejscowione w przewodzie pokarmowym oraz układzie moczowo-płciowym. Już sama definicja stanowi podpowiedź, na jakie dolegliwości ten typ leków powinien być stosowany.

Warto też wspomnieć o lekach rozkurczowych, które rozkurczają mięśnie gładkie w innych obszarach organizmu, w tym o lekach:

• wpływających na rozszerzenie oskrzeli,
• rozluźniających mięśnie gładkie w układzie krwionośnym,
• rozkurczających mięśnie szkieletu.

Ich działanie wpływa bezpośrednio na mięśnie i opiera się m.in. na hamowaniu poboru jonów wapnia. Po przyjęciu tego typu preparatów mięśnie ulegają zwiotczeniu, co przynosi ulgę.

W tego typu lekach można znaleźć takie substancje jak:

• drotawerynę - to środek dostępny w lekach bez recepty. Ma bezpośredni wpływ na mięśnie gładkie;
• mebewerynę - część leków zawierających ten składnik jest dostępnych na receptę;
• hioscynę - nazywaną też skopolaminą. Stosuje się ją do rozluźniania skurczów narządów trzewnych, a także przy kolce żółciowej i przy bolesnej miesiączce.

Kiedy leki rozkurczowe to właściwe rozwiązanie?

Leki rozkurczowe sprawdzają się, gdy ból jest wywołany skurczem mięśni gładkich, np. w jamie brzusznej. Warto po nie sięgać np. w celu łagodzenia dolegliwości bólowych wywołanych:

• miesiączką,
• kamicą nerkową,
• zespołem jelita nadwrażliwego,
• kamicą żółciową,
• zapaleniem układu moczowego.

Leki rozkurczowe dla dzieci nie zawsze są bezpiecznym rozwiązaniem. Wszystko zależy od tego, jaką substancję zawiera lek oraz jakie są wskazania producenta. Przykładowo stosowanie leków z drotaweryną u dzieci poniżej 6. roku życia, jest przeciwwskazane. Po tego typu leki nie powinny sięgać również kobiety w ciąży, ponieważ nie wiadomo jak zawarte w nich substancje wpłyną na płód. Jeżeli już jest to konieczne, ciężarna musi porozumieć się z lekarzem w sprawie przyjęcia takiego preparatu.

Dawkowanie leków rozkurczowych

Dobierając dawkowanie, trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na wskazania producenta, a gdy sięgasz po leki na receptę - na wskazówki lekarza. Nie należy przekraczać zalecanych dawek. Takie działanie nie podnosi skuteczności leku, a nierzadko jest szkodliwe dla zdrowia. Dodatkowo może wywołać skutki uboczne.

Pamiętaj, by bez konsultacji ze specjalistą nie stosować leków rozkurczowych dłużej niż kilka dni. Jeżeli mimo to objawy nie mijają, należy zgłosić się do lekarza. Zazwyczaj dobowa maksymalna dawka dla osoby dorosłej to 240 mg leku na dobę. Najlepiej przyjmować takie leki w dawkach podzielonych. Natomiast dawki dla dzieci w wieku powyżej 6 lat do 12 roku życia powinny być mniejsze. Szczegóły w tym zakresie zawarte są w ulotce.

Najlepiej nie stosuj leków rozkurczowych wraz z innymi lekami bez porozumienia z lekarzem. Mogą one wchodzić w różne reakcje niepożądane. Przykładowo drotaweryna w połączeniu z lewodopą nierzadko wywołuje nasilenie sztywności i drżeń charakterystycznych dla choroby leczonej lewodopą, tj. choroby Parkinsona.

Przedawkowanie leków rozkurczowych może doprowadzić do osłabienia, arytmii serca, wysypki, utraty apetytu, obrzęku naczynioruchowego. Ponadto skutki uboczne pojawiają się również w przypadku prawidłowego stosowania leków.

Czym są i jak działają leki przeciwbólowe?

Leki przeciwbólowe to środki, które zostały stworzone z myślą o leczeniu bólu w tej grupie znajdują się:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), na przykład zawierające aspirynę lub ibuprofen. Według danych specjalistów z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, np. Włodzimierza Samborskiego, należą do najczęściej stosowanych leków na świecie. Średnio po tego typu leki sięga aż 30 miliony do nawet 50 milionów osób na świecie,
• paracetamol, który jest środkiem dostępnym bez recepty polecanym do leczenia bólu o łagodnym albo umiarkowanym przebiegu. Ma również działanie przeciwgorączkowe i zmniejszające obrzęk;
• opioidy - klasyczne substancje o tzw. słabszym działaniu, dostępne w naszym kraju to m.in. kodeina, tramadol, dihydrokodeina. Natomiast bardzo silne leki przeciwbólowe z opiodami to m.in. morfina czy też oksykodon.

Jak widać, leki tego typu działają zazwyczaj dwojako: nie tylko niwelują lub zmniejszają ból, ale też ograniczają proces zapalny zachodzący w organizmie. Lek przeciwbólowy i przeciwzapalny - tak można więc określić preparaty przeciwbólowe. Tego typu leki łagodzą ból poprzez odcinanie sygnałów bólowych w mózgu, jednak nie mają wpływu na przyczynę bólu. Wyciszają więc dolegliwość, jednak działają objawowo, a nie przyczynowo.

Kiedy stawiać na leki przeciwbólowe?

Istnieje wiele sytuacji, kiedy warto sięgnąć po leki przeciwbólowe. Tego typu środki mogą być skutecznym sposobem na ból:

• pourazowy - lek może być podany zaraz po stwierdzeniu urazu. Trzeba mieć świadomość, że w przypadku urazów czaszkowo-mózgowych leki przeciwbólowe powinny być stosowane z rozwagą. Tego typu leki mogą wpływać na ośrodkowy układ nerwowy, powodując istotne zmiany ciśnienia śródczaszkowego, problemy z oddychaniem czy zaburzenia świadomości. Takie leki mogą być podawane dożylnie albo doszpikowo;
• nerwobóle - tu sprawdzą się leki o działaniu przeciwdepresyjnym, ale także niesteroidowe leki przeciwzapalne. Pamiętaj, że nierzadko nawet duże dawki leku nie przynoszą rezultatu, gdy nerwoból jest silny. Dlatego warto zgłosić się z tego rodzaju problemami do lekarza;
• po usunięciu zęba lub w zapaleniu miazgi zębowej - silniejszy ból łagodzi ibuprofen;
• wywołany np. reumatoidalnym zapaleniem stawów i innych chorobach autoimmunologicznych - tu sprawdzą się niesteroidowe leki przeciwzapalne;
• spowodowany chorobami zwyrodnieniowymi stawów i kręgosłupa - tu polecane są leki z grupy NLPZ albo w skrajnych wypadkach opioidy.

Klasyczna tabletka na ból zęba albo tabletka na ból głowy spowodowany migreną jest więc lekiem przeciwbólowym, a nie rozkurczowym.

Bezpieczne dawki leków przeciwbólowych i ewentualne działania niepożądane

Pamiętaj, że każdy lek, w tym leki przeciwbólowe, mogą wywoływać skutki uboczne, nawet wówczas, gdy są przyjmowane według zaleceń na ulotce. Wszystko zależy od indywidualnej reakcji organizmu na przyjętą substancję. Ryzyko pojawienia się działań niepożądanych wzrasta w przypadku przedawkowania tego typu leków, a także przy nadwrażliwości na jakikolwiek składnik preparatu.

Wśród klasycznych działań niepożądanych związanych z przyjęciem leków zawierającego substancję aktywną, jaką jest ibuprofen, wymienić można dolegliwości układu pokarmowego. Zazwyczaj pacjent cierpi z powodu:

• zaparć albo biegunki,
• niestrawności,
• bólów brzucha.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą też prowadzić do powikłań sercowo-naczyniowych, gastroenterologicznych, nadciśnienia tętniczego.

Z kolei aspiryna może prowadzić nie tylko do bólów żołądkowych, ale także do krwawień i zasinień. Paracetamol to kolejna substancja, która - choć dzieje się to rzadko - również wywołuje skutki uboczne, np.:

• reakcje alergiczne,
• opuchliznę,
• wysypkę.

W cięższych przypadkach paracetamol może też prowadzić do anemii albo uszkodzenia wątroby. Tego typu działania niepożądane leku pojawiają się, gdy zostanie przekroczona dzienna dawka maksymalna leku, wynosząca 4 g. Z kolei pacjenci z niewydolnością  albo niedożywienie nie mogą zażywać więcej niż 3 g tego preparatu.

Ostateczne wartości związane z dawkowaniem dostępne są na ulotkach dołączonych przez producenta do leku.

Jaka jest różnica między lekami rozkurczowymi a przeciwbólowymi?

Podstawowa różnica pomiędzy działaniem leków rozkurczowych a przeciwbólowych opiera się więc na tym, że te pierwsze co do zasady oddziałują na mięśnie, a te drugie na układ nerwowy. Leki rozkurczowe rozluźniają napięte mięśnie, które w niektórych sytuacjach skutkują dolegliwościami bólowymi i w ten sposób eliminują źródło bólu. Natomiast leki przeciwbólowe wyciszają sygnały. Gdy ból jest bardzo silny, można też sięgnąć po środki, które składają się z leków rozkurczowych i przeciwbólowych. Takie złożone preparaty działają w przypadku wyjątkowo uporczywego bólu.

Pamiętaj, że sięganie po dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i przeciwskurczowe powinno być działaniem doraźnym. Jeżeli ból utrzymuje się dłużej niż kilka dni, niezbędne jest skorzystanie z konsultacji lekarskiej. Specjalista zleci odpowiednie badania, które będą pomocne w postawieniu diagnozy i odkryciu, co tak naprawdę wywołuje nieprzyjemne dolegliwości.

Apteka Codzienna to apteka internetowa, w której zakupisz różne leki: zarówno leki rozkurczowe, jak i leki przeciwbólowe bez recepty. Przyjrzyj się lepiej na naszej stronie internetowej dostępnym preparatom i stosuj je zgodnie ze wskazaniami producenta.

Podsumowanie

Ból ma różne oblicza. Każdy z nas ma inną tolerancję na tę dolegliwość - coś co u jednej osoby nie wywołuje dyskomfortu, może być czymś nie do przeskoczenia u innej. Dlatego dostęp do leków go niwelujących, w tym leków rozkurczowych albo przeciwbólowych, w zależności od źródła bólu, to szansa na szybkie wyciszenie dolegliwości. Pamiętaj, by dobierając leki, ocenić ich skład oraz przeznaczenie.