Infekcje dróg moczowych

Infekcje dróg moczowych stanowią jedno z najczęstszych schorzeń układu moczowego, dotykając osoby w różnym wieku, niezależnie od płci. Chociaż znacznie częściej są diagnozowane u kobiet, również mężczyźni mogą doświadczyć ich nieprzyjemnych objawów. Schorzenia te, choć zazwyczaj nie są poważne, mogą powodować dyskomfort i wymagają odpowiedniego podejścia diagnostycznego oraz leczenia. Zrozumienie przyczyn, objawów oraz metod leczenia infekcji dróg moczowych jest kluczem do skutecznej profilaktyki i zapewnienia sobie komfortu życia.

Choroby układu moczowego to powszechny problem w społeczeństwie

Zakażenia układu moczowego to jedna z najczęstszych przypadłości, z jaką pacjenci zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu. Statystyki wskazują, że około 50% kobiet i 12% mężczyzn przynajmniej raz w życiu zmagać się będzie z infekcją dróg moczowych. Problem ten dotyczy każdej grupy wiekowej, choć małe dzieci i seniorzy mogą znosić tę chorobę znacznie ciężej.

Zapalenie pęcherza i inne rodzaje zakażenia układu moczowego

Zakażenia układu moczowego to grupa schorzeń spowodowanych rozwojem drobnoustrojów, głównie bakterii, w obrębie fizjologicznie jałowych dróg moczowych. Mogą one dotyczyć różnych części układu moczowego, od cewki moczowej aż po nerki, a ich objawy i nasilenie mogą być różnorodne.

W praktyce medycznej wyróżnia się następujące postaci zakażenia układu moczowego:

• bezobjawowa bakteriuria ‒ stan, w którym w moczu występują bakterie, ale nie ma typowych objawów infekcji dróg moczowych. W większości przypadków bezobjawowa bakteriuria nie wymaga leczenia, chyba że występuje u kobiet w ciąży lub przed zabiegami urologicznymi;
• zapalenie pęcherza moczowego ‒ najczęstszy rodzaj infekcji układu moczowego, w której drobnoustroje rozwijają się głównie w obrębie pęcherza moczowego;
• odmiedniczkowe zapalenie nerek ‒ poważniejsza forma zakażenia układu moczowego, która może dotyczyć jednej lub obu nerek. Jest to stan wymagający szybkiej interwencji lekarskiej, ponieważ niewyleczone odmiedniczkowe zapalenie nerek może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerek.

Kto jest narażony na rozwój zakażenia dróg moczowych?

Choć infekcja układu moczowego może dotknąć każdego, wyróżnia się kilka czynników, które zwiększają ryzyko jej rozwoju. Zalicza się do nich między innymi:

• płeć ‒ kobiety są bardziej narażone na zakażenia układu moczowego niż mężczyźni, głównie ze względu na krótszą cewkę moczową, która ułatwia bakteriom dostęp do pęcherza;
• zabiegi medyczne ‒ pacjenci, którzy poddawani zabiegom medycznym, zwłaszcza z wykorzystaniem cewnika moczowego, są bardziej narażeni na infekcje dróg moczowych;
• cukrzyca ‒ osoby z cukrzycą, zwłaszcza typu 2, są bardziej narażone na rozwój infekcji dróg moczowych z uwagi na duże prawdopodobieństwo obecności glukozy w moczu;
• anatomiczne lub czynnościowe nieprawidłowości układu moczowego ‒ dolegliwości takie jak przerost prostaty czy odpływ pęcherzowo-moczowodowy mogą sprzyjać zastojom moczu i zwiększać ryzyko rozwoju zakażeń;
• okres ciąży ‒ fizjologiczne zmiany w obrębie układu moczowo-płciowego, zachodzące w czasie ciąży, predysponują do rozwoju infekcji dróg moczowych;
• zaburzenia odporności ‒ spadek odporności na skutek chorób bądź leczenia immunosupresyjnego stwarza ryzyko kolonizacji dróg moczowych patogennymi drobnoustrojami.

Zakażenie dróg moczowych - główne przyczyny

Do zakażenia układu moczowego dochodzi głównie drogą wstępującą. Oznacza to, że drobnoustroje najpierw kolonizują cewkę moczową, a następnie pną się w górę układu moczowego ‒ przez pęcherz moczowy, poprzez moczowody, aż do nerek. Problem ten wynika głównie z budowy anatomicznej okolic intymnych. O wiele rzadziej do infekcji układu moczowego dochodzi na drodze krwiopochodnej lub limfatycznej, kiedy to chorobotwórcze patogeny docierają do układu moczowego wraz z krążącą krwią bądź limfą.

Drobnoustroje wywołujące infekcje dróg moczowych

Badania naukowe wskazują, że najczęstszą przyczyną zapalenia pęcherza i innych infekcji układu moczowego są bakterie ‒ pałeczki jelitowe z rodziny Enterobacteriaceae. Patogenem, który odpowiada za 75-95% przypadków zakażenia układu moczowego, jest Escherichia coli. Z kolei w przypadku ciężkich, powikłanych zakażeń częściej obserwuje się kolonizację dróg moczowych takimi bakteriami jak Proteus mirabilis, Klebsiella spp., Citrobacter spp. czy Pseudomonas aeruginosa.

W przypadkach prostych, niepowikłanych zakażeń układu moczowego najczęściej wystarczy leczenie empiryczne. Ciężkie infekcje układu moczowego mogą wymagać identyfikacji drobnoustroju w celu dobrania skutecznego antybiotyku.

Choroby układu moczowego - na co zwracać uwagę?

Zakażenia układu moczowego zwykle kojarzone są głównie z obrazem klinicznym zapalenia pęcherza. Warto jednak pamiętać, że ta grupa chorób cechuje się niezwykle różnorodnym przebiegiem, który zależy głównie od wieku chorego oraz jego chorób współtowarzyszących. Infekcja dróg moczowych może przebiegać bezobjawowo, z kolei u innych przybiera postać zagrażającej życiu urosepsy.

Najczęstsze symptomy infekcji dróg moczowych

Jakie objawy mogą świadczyć o rozwijającym się zakażeniu układu moczowego? Do najczęstszych symptomów zalicza się:

• uczucie bólu lub pieczenia podczas oddawania moczu;
• potrzebę częstego oddawania moczu;
• nagłe parcie na mocz;
• nieprzyjemny zapach moczu;
• ból i tkliwość w okolicy lędźwiowej;
• bolesność w nadbrzuszu;
• gorączka i dreszcze;
• osłabienie i uczucie zmęczenia.

Co należy wiedzieć o diagnostyce infekcji dróg moczowych?

Jak rozpoznać zakażenie dróg moczowych? W wielu przypadkach zdiagnozowanie tej choroby nie wymaga wykonywania dodatkowych badań, gdyż obraz kliniczny zapalenia pęcherza jest dość charakterystyczny.

Od niedawna w sprzedaży dostępne są domowe testy na infekcje dróg moczowych. To proste rozwiązanie, które pozwala na samodzielne potwierdzenie podejrzenia zapalenia pęcherza. Test, po zanurzeniu w próbce moczu, pozwala oznaczyć parametry wskazujące na rozwijającą się infekcję ‒ azotyny i leukocyty, a niekiedy także obecność w moczu białka lub krwi. 

W przypadku ciężkiego przebiegu infekcji bądź brak skuteczności leczenia specjalista może zalecić wykonanie chorej osobie dodatkowych badań. Zazwyczaj wystarczające jest badanie ogólne moczu wraz z jego posiewem, który pozwala na ustalenie dokładnej etiologii choroby.

Leczenie infekcji dróg moczowych

Leczenie zakażeń układu moczowego to skomplikowany temat, z uwagi na zróżnicowany przebieg tego schorzenia. W prawie każdym przypadku, oprócz bezobjawowej bakteriurii, konieczne jest wdrożenie antybiotyku. Jego wybór zależy przede wszystkim od obrazu choroby oraz drobnoustroju, który stoi za rozwojem infekcji.

Powikłane lub nawracające zakażenia dróg moczowych wymagają specjalistycznego postępowania. W takiej sytuacji należy udać się do lekarza, który zleci niezbędne badania w celu identyfikacji czynnika chorobotwórczego i dobierze odpowiednie leczenie.

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego w domu

Łagodne, niepowikłane zapalenie pęcherza, które najczęściej występuje u kobiet w wieku rozrodczym, zwykle wymaga zastosowania trimetoprimu, fosfomycyny, klotrimazolu lub furazydyny. Dwa ostatnie leki dostępne są w naszej aptece internetowej.

Dodatkowo, w aptece internetowej znaleźć można szeroki wybór preparatów i suplementów diety wspomagających leczenie zakażenia układu moczowego. W ich składzie znaleźć można takie składniki roślinne, jak owoce żurawiny, liście borówki brusznicy czy liście brzozy, które są bezpieczne w stosowaniu.

Warto mieć na uwadze, że leczenie zapalenia pęcherza domowymi sposobami nie powinno zastępować porady lekarskiej, zwłaszcza w sytuacji infekcji o ciężkim przebiegu lub długim czasie. W przypadku, gdy pomimo zastosowanego postępowania objawy zakażenia układu moczowego nie ustępują, należy bezzwłocznie udać się do specjalisty.

Jak zapobiegać nawrotom zapalenia pęcherza?

Nawracające zapalenie pęcherza są uciążliwe i wpływają negatywnie na jakość życia osoby dotkniętej tym schorzeniem. Aby zminimalizować ryzyko nawrotów infekcji, warto podjąć środki zapobiegawcze, takie jak:

• picie dużych ilości wody ‒ regularne picie wody pomaga wymywać bakterie z układu moczowego, co może zmniejszyć ryzyko infekcji.
• regularne oddawanie moczu ‒ kilkugodzinne utrzymywanie moczu w pęcherzu moczowym stwarza idealne środowisko do rozwoju bakterii;
• odpowiednie podcieranie się ‒ wycieranie okolic intymnych od przodu do tyłu zapobiega przenoszeniu bakterii z okolic odbytu do cewki moczowej.
• mycie okolic intymnych przed i po stosunku ‒ postępowanie to pomaga usunąć bakterie, które mogą prowadzić do infekcji;
• unikanie drażniących produktów ‒ niektóre mydła, pianki do kąpieli czy dezodoranty intymne, mogą podrażniać cewkę moczową i zwiększać ryzyko infekcji;
• noszenie bielizny z naturalnych materiałów ‒ materiały, takie jak bawełna czy wiskoza, pozwalają skórze oddychać i zmniejszają wilgotność, co zapobiega rozwojowi bakterii.