Witamina E

Witamina E

Witamina E uważana jest ‒ nie bez powodu ‒ za najważniejszą witaminę dla zdrowia człowieka. Wchodzi w skład kompleksu witamin ADEK, co oznacza, że jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach. W rzeczywistości witamina E nie jest jednym związkiem, a grupą związków chemicznych zaliczanych do tokoferoli i tokotrienoli. Najbardziej aktywnym, a zarazem najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie związkiem, jest α-tokoferol. Obecnie znanych jest 8 form chemicznych witaminy E, przy czym różnią się one od siebie nie tylko budową, ale również aktywnością biologiczną.

Wpływ witaminy E na zdrowie człowieka

Witamina E nazywana bywa „witaminą młodości”, co wynika z jej dobroczynnego działania na skórę. Składnik ten posiada silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni naskórek i głębsze warstwy skóry przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, tym samym opóźniając procesy fotostarzenia się skóry. Wpływ witaminy E na skórę przejawia się również szybszym gojeniem się ran oraz lepszą regeneracją.

Nie jest to jednak jedyne zadanie tego składnika odżywczego. Jak działa witamina E? Do jej funkcji zalicza się między innymi:

• neutralizację wolnych rodników i ochronę przed schorzeniami wywołanymi przewlekłym stresem oksydacyjnym;
• wsparcie funkcjonowania układu immunologicznego;
• udział w hamowaniu agregacji płytek krwi;
• udział w przekazywaniu sygnałów w obrębie komórek;
• łagodzenie przewlekłych stanów zapalnych;
• wspomaganie prawidłowego funkcjonowania śródbłonka naczyń krwionośnych.

Zapotrzebowanie na witaminę E

Podobnie jak w przypadku innych witamin i minerałów, zapotrzebowanie na witaminę E zależy głównie od płci, wieku oraz stanu fizjologicznego. Normy wystarczającego spożycia (AI) witaminy E, ustalone przez Instytut Żywności i Żywienia, przedstawiają się następująco:

• niemowlęta do 6. miesiąca życia ‒ 4 mg/dobę;
• niemowlęta pomiędzy 7. a 11 miesiącem życia ‒ 5 mg/dobę;
• dzieci pomiędzy 1. a 6. rokiem życia ‒ 6 mg/dobę;
• dzieci pomiędzy 7. a 9. rokiem życia ‒ 7 mg/dobę;
• chłopcy pomiędzy 10. a 18. rokiem życia ‒ 10 mg/dobę;
• dziewczęta pomiędzy 10. a 18. rokiem życia ‒ 8 mg/dobę;
• mężczyźni od 19. roku życia ‒ 10 mg/dobę;
• kobiety od 19. roku życia ‒ 8 mg/dobę;
• kobiety w ciąży ‒ 10 mg/dobę;
• matki karmiące piersią ‒ 11 mg/dobę.

Komu grozi niedobór witaminy E?

Niedobory witaminy E nie występują powszechnie w naszym społeczeństwie. Ich przyczyną nierzadko jest uboga, niedoborowa dieta. Deficyty rozwijają się u osób niedożywionych lub wyniszczonych, w przebiegu ciężkich chorób przewlekłych lub zaburzeń odżywiania.

Wchłanianie witaminy E, jako witaminy rozpuszczalnej w tłuszczach, jest ściśle związana z procesem trawienia i wchłaniania tłuszczów. Nic zatem dziwnego, że schorzenia zaburzające metabolizm tłuszczów również bywają przyczynami rozwoju niedoboru witaminy E. Do chorób, które stwarzają ryzyko pojawienia się deficytu tego związku odżywczego, zalicza się:

• wcześniactwo;
• mukowiscydozę;
• przewlekłe zapalenie trzustki;
• stan po resekcji odcinka przewodu pokarmowego;
• stany zapalne pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych;
• choroby zapalne jelit;
• niewydolność wątroby.

Przyczyną głębokich niedoborów witaminy E może być również mutacja genu dla białka transportującego alfa-tokoferol. Jest to schorzenie genetyczne zaliczane do chorób rzadkich, jednak jego przebieg jest wyjątkowo ciężki.

Objawy niedoboru witaminy E

Witamina E jest jedną z najważniejszych witamin dla zdrowia człowieka. Nic zatem dziwnego, że jej niedobór odciska ogromne piętno na funkcjonowaniu całego organizmu. Deficyty tego składnika odżywczego objawiają się między innymi:

• osłabieniem i bólami mięśni;
• problemami z koordynacją i chodzeniem;
• zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej i częstszymi infekcjami;
• uszkodzeniem czerwonych krwinek i niedokrwistością hemolityczną;
• uszkodzeniem siatkówki oka i pogorszeniem wzroku;
• upośledzeniem gojenia się ran;
• spadkiem płodności.

Czym grodzi nadmiar witaminy E?

Czy duże ilości witaminy E wpływają na zdrowie? Podobnie, jak w przypadku innych witamin i minerałów, nadmiar witaminy E nie tylko nie wykazuje korzystnych działań na organizm człowieka, ale może wręcz szkodzić. Do przedawkowania witaminy E zwykle nie dochodzi na skutek prowadzonej diety. Przyczyną najczęściej jest przyjmowanie zbyt dużej ilości witaminy E w tabletkach.

Konsekwencją przewlekłego nadmiaru witaminy E może być:

• zwiększone ryzyko krwawień, zwłaszcza u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe;
• zwiększone ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego.

Gdzie znaleźć witaminę E?

Głównym źródłem witaminy E jest żywność pochodzenia roślinnego. Do produktów spożywczych bogatych w ten składnik odżywczy zalicza się:

• oleje roślinne, w tym olej słonecznikowy, olej z pestek winogron czy oliwę z oliwek;
• orzechy i pestki, przede wszystkim migdały, orzechy laskowe i ziarna słonecznika;
• warzywa, takie jak szpinak, dynia piżmowa czy brokuły;
• owoce, w tym awokado czy kiwi.

Należy pamiętać, że duży wpływ na zawartość witaminy E w żywności ma sposób jej przechowywania. Narażenie produktów spożywczych, a zwłaszcza olejów, na działanie promieniowania słonecznego oraz powietrza powoduje rozkład tej witaminy.

Jak i dlaczego suplementować witaminę E?

Czy każdy powinien dodatkowo suplementować witaminę E? Absolutnie nie! U zdrowych osób dobrze zbilansowana dieta powinna całkowicie pokrywać zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy. Należy pamiętać, że suplementacja witaminami w tabletkach nigdy nie powinna zastępować zdrowego, zróżnicowanego jadłospisu.

W jakich przypadkach dodatkowa podaż witaminy E będzie korzystna dla zdrowia? O suplementacji powinny pomyśleć osoby:

• niedożywione lub wyniszczone;
• chorujące na schorzenia układu pokarmowego powikłane zespołem złego wchłaniania;
• dotknięte chorobami układu sercowo-naczyniowego;
• zmagające się z zaburzeniami trawienia i wchłaniania tłuszczów.

Istnieją przesłanki, że suplementacja witaminy E może działać wspomagająco w terapii niektórych schorzeń. Badania naukowe sugerują, że dodatkowa podaż tej witaminy może poprawiać stan zdrowia chorych na zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), cukrzycę typu 2, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy chorobę Alzheimera.

Witamina E - suplement czy lek?

Obecnie w sprzedaży dostępna jest witamina E zarówno w formie suplementów diety, jak i leków dostępnych bez recepty. Oprócz popularnej postaci witaminy E ‒ tabletek ‒ dostępne są również jej preparaty w formie kapsułek oraz kropli doustnych. Osoby decydujące się na suplementację tym składnikiem odżywczym mogą wybrać preparaty pojedyncze oraz złożone, które oferują jednocześnie cały komplet witamin i minerałów.